‘De grootste Rus’

Ondanks korte tussensprinten van Tsaar Nikolai II en Vladimir Vysotsky en gestaag sleurwerk van Stalin gaat nu Lenin aan kop in de ‘naam van Rusland’ een verkiezing vergelijkbaar met ‘de grootste Nederlander’, die in 2004 Pim Fortuyn als winnaar opleverde.

Het Russische aan ‘naam van Rusland’ is de anarchistische vrijheid waarin de verkiezing plaats vindt. Zelfs valsspelen is toegestaan. Ik kijk soms naar het discussieprogramma ‘op de barricade’. Twee kandidaten bestrijden elkaar met woorden, de kijker kan stemmen via de SMS. Het is overduidelijk wanneer een van de deelnemers schaamteloos een groepje handige programmeurs heeft ingeschakeld. Vanaf de eerste seconde tot de laatste seconde loopt de teller met SMS berichten in een hetzelfde moordende tempo op.

Toen ik zondagmiddag merkte dat Lenin met een bescheiden revolutie bezig was ben ik gaan klokken. In een uur werd er 22.282 maal op Lenin gestemd. Dat komt overeen met 6,1 stemmen per seconde. In dezelfde tijd kreeg toen nog even koploper Vysotsky 6 stemmen.

De beslissende factor in deze fase van de ‘Imja Rossija’ verkiezingen – er volgt nog een televisieshow waarbij ook telefonisch kan worden gestemd – is het gebruik van netwerken van met een virus geïnfecteerde IP adressen. Russische internet expert Nosik vertelt Kommersant: “De gewone internetgebruiker kan de hele dag op een kandidaat stemmen, een programmist kan een programma schrijven dat periodiek op een bepaalde kandidaat stemt, een hacker kan honderd duizenden geïnfecteerde computers activeren, die permanent op een knopje van de juiste kandidaat stemmen. Al deze mogelijkheden bevinden zich binnen de regels van het spel.”

Waar zijn Peter de Grote, waar is Gagarin? Waarom organiseert niemand een flashmob ter ondersteuning van Poesjkin? Waarom hacken de aanhangers van Vysotski de website niet, schreef een journalist van Rossiiskaja Gazeta vorige week vertwijfeld.

Inmiddels manifesteren zich meerdere fanclubs. Vlak voor zijn 90ste sterfdag steeg Tsaar Nicolaas II naar grote hoogtes. De Orthodoxe Kerk, die de laatste tsaar en zijn gezin in 2000 heilig verklaarde roept de overheid om de moord op de tsaar te erkennen als daad van repressie om op die wijze ‘boete te doen’ voor de repressies van de Sovjetstaat. Het Constitutioneel Hof oordeelt echter dat er geen bewijs is dat er een bevel is gegeven voor de moord en dat de er dus sprake is van een gewone strafrechtelijke en geen politieke misdaad, schrijft onder andere Kommersant. Overigens droeg een onderzoekscommissie bij aan de feestvreugde door te verklaren dat Russische en international onderzoeken bevestigen dat de in 1991 gevonden botten inderdaad van zoon Aleksei en dochter Maria zijn. (Rossiiskaya Gazeta)

Nu zullen er best een flink aantal kerkgangers op hun heilige tsaar gestemd hebben, maar heeft daarbij een of meerdere vrome rijke Russen hun trouw aan de kerk willen tonen door een groep handige programmeurs of hackers in te huren? Ik denk het wel.

Kommersant schrijft dat “het schandaal rondom het televisieproject ‘naam van Rusland’ zich op het politieke vlak begeeft. De aanhangers van Stalin en Nikolai II, die (ten tijde van het krantenbericht) om de eerste plaats vochten, hebben elkaar en de organisatoren al beschuldigd van ‘spam aanvallen’.” Nadat Nikolai II de eerste plaats van Stalin had overgenomen reageerde de Peterburgse partijorganisatie van de KPRF volgens Kommersant met de absurde oproep aan de Russische Orthodoxe Kerk om Stalin - mocht hij als uiteindelijke winnaar uit de bus komen - heilig te verklaren.

Sommige journalisten kunnen de verkiezing niet als een spelletje zien. De spoken uit het verleden blijven hen plagen:

In zijn column in Rossiiskaja Gazeta luidt de overtuigd liberale columnist Vyzjoetovitsj de alarmbel. “Het Sovjet volkslied is terug, de rode banier voor het leger, de pioniers (hij zal de Nasji bedoelen, JRM) worden weer op het Rode Plein onthaalt.” Vyzjoetovitsj noemt de televisieserie ‘Stalin live’, “waarin de tiran werd afgebeeld als een wijze bestuurder, een geniale militair strateeg en een reflecterende intellectueel”. Ook herinnert hij de lezer aan de wijze waarop de Russische pers de honderdste geboortedag van Brezjnev vierde:. “Documentaires en interviews met nazaten, strijdmakkers en vrienden in de trend van, ‘Nou, het was best een gewone vent.

Vyzjoetovitsj concludeert dat “De idealisering van het Sovjetverleden, waarin de Russische pers en vooral de televisie floreren, draagt zijn vruchten af.” “De mensen beoordelen de figuren uit het verleden niet aan de hand van historische maatstaven, maar door het prisma van hun eigentijdse verlangens, teleurstellingen en angsten.” “De door het project ‘naam van Rusland’ vastgelegde opinies en oordelen zijn daarom het product van een gemythologiseerd bewustzijn. “

Collega columnist Dymarskii haalt allerlei statistieken te voor schijn die moeten aantonen dat het stalinisme nog niet ‘begraven is’. De strekking van zijn verhaal is dat een deel van de bevolking van mening is dat het grote Rusland een harde hand nodig heeft. Volgens Dymarskii wordt het virus Stalin niet verspreid via computers, maar professionele propagandisten, die een nieuw beeld van Stalin creëren: een goedhartige, wijze vader der volkeren en een effectieve manager: een complot vanachter de schermen. Vervolgens zoekt hij de oorzaak van Stalin’s populariteit weer in een nostalgie “voor de tijd toen Kiev, Riga en Tbilisi van ons waren en de halve wereld zich onder Stalin’s laarzen bevond”. “Waarom worden in Rusland juist de machthebbers gezien als de motor van de geschiedenis”, vraagt de columnist in de laatste alinea.

Gelukkig voor de liberalen kende Vladimir Vysotskii ook twee hoogtepunten, de tweede rond zijn sterfdag op 25 juli. Zo bereikte de zanger dit weekend opnieuw kortstondig de eerste plaats. De televisie toonde verschillende documentaires over de zanger, maar komen alle ongeveer 250.000 stemmen van individuele fans, of hebben de liberalen begrepen dat hun klaagzangen over een vermoorde historische rechtvaardigheid geen zoden aan de dijk zetten en hebben ook zij de diensten van hackers ingehuurd?

Deze ‘schandalige’ verkiezing is vooral dankzij de ster van Stalin een heerlijk onderwerp om je flink over op te winden en dat is ook precies de bedoeling van de organisatoren. Uiteindelijk zal er na de debatten op de televisieschermen een acceptabele winnaar uit de bus komen. In een verkiezing waarin de kiezer mogen vals spelen, mogen de organisatoren dat immers ook. Zeker als het nationaal belang in het geding is. Ik zet mijn geld op Aleksandr Nevskii.

Beurskoersen (over Metsjel en BP-TNK)

De Russische beurskoersen tonen de achilleshiel van Medvedev en de botte bijl van Poetin. De RTS daalde deze maand met 11% als gevolg van de negatieve berichtgeving rond BNP-TK, de smaragdmijn Tsar Emerald, de dalende olieprijzen en recent de beschuldigingen van Poetin aan het adres staalbedrijf Metsjel.

President Medvedev houdt zich afzijdig, stellend dat de overheid zich niet in zakelijke geschillen dient te mengen. Overheidsorganen zoals de belastingdienst, de migratiedienst, de monopoliewaakhond FAS etc. voeren slechts de wet uit. Bedrijven die zich benadeeld achten kunnen naar de rechter stappen. Een prijzenswaardige positie, ware het niet dat iedereen het van de Russische president verwacht dat hij optreed, incluis de (internationale) pers, die hem even goed zal kastijden, wanneer hij wel optreed. Gazeta schrijft maandagmiddag: “Het ziet er naar uit dat het staatshoofd zich niet actief wil bezig houden met het bestuur van het land en dat aan anderen overlaat en dan vooral het hoofd van de regering (Poetin), die de aandelenmarkt van een gigantisch land manipuleert alsof het zijn vulpenhouder is.”

Gazeta doelt op Poetin’s beschuldigende vinger in de richting van het bedrijf Metsjel, qua grootte het vijfde staalconcern in Rusland. In de jacht naar een zondebok voor de hoge inflatie is de overheid al maanden op zoek naar de juiste ‘rokende geweerloop’; een bedrijf dat stelselmatig binnenlandse prijzen opvoert. In het geval van Metsjel gaat het om een dochterbedrijf van de holding, die de steenkool levert voor de staalproductie. Hetzelfde bedrijf zou dezelfde steenkool voor een kwart van de prijs verkopen aan een eigen offshore bedrijf in Zwitserland. Wanneer het moeilijk hard te maken is dat de relatief hoge prijs binnen Rusland de monopoliewetgeving overtreed, kan de openbaar aanklager ook beargumenteren dat het voor te lage prijzen verkopen van goederen binnen een eigen bedrijfsstructuur een vorm van belastingontduiking is. Khodorkovskii weet er alles van.

Tijdens een vergadering over de prijzen in de staal en steenkoolsectoren werd Metsjel door Poetin publiekelijk aan de schandpaal genageld. “Voor het eerst sinds Joekos bekritiseerde Poetin zo scherp een concreet bedrijf”, schrijft Kommersant. ‘Poetin heeft zich nog nooit zo hard uitgesproken tegen een zakenman dan Khodorkovskii”, schrijft Ekspert.

Het lijdend voorwerp van Poetin’s toorn, directeur Igor Zjoezin voelde blijkbaar al nattigheid. Hij bevond zich tijdens de bewuste vergadering op de hartafdeling van een ziekenhuis in Moskou. De aandeelkoers van Metsjel daalde na dit nieuws met 29,64%. Ook andere staalgiganten zagen hun koersen kelderen: Severstal met 10,13% en MMK met 9,96%.

Minister Khristenko en economisch adviseur van de president Dvorkovistj proberen de zaak te sussen: Khristenko zegt dat beschuldigingen alleen betrekking hebben op de steenkoolleveringen van Metsjel, niet de metaalproductie. Dvorkovitsj zegt dat wanneer Metsjel orde op zake brengt door heldere en eerlijke prijsafspraken te maken met zijn leveranciers, het bedrijf er vanaf kan komen met de minimale boete voor dergelijke vergrijpen, 1% van de jaarwinst. De maximale boete is 15%.

Analyticus Ronald Nash van Renaissance Capital concludeert dat “het Russische bedrijfsleven herinnerd wordt aan de regels van het spel: De Russische oligarchen, die grote aandelenpakketten beheren dienen hun sociale en politieke verplichtingen niet te vergeten. Spelletjes met prijzen en het manipuleren van de markt wordt streng bestraft.”

Zoals ook de koersen aantonen zijn de meeste reacties minder begripvol en een stuk panischer. Zo gaan er geruchten dat Sergei Tsjemezov, het hoofd van staatsbedrijf Rostechnologie en ‘vriend’ van Poetin, al jaren een oogje heeft op Metsjel.
De kans is groot dat Poetin denkt de economie en de bevolking een dienst te kunnen bewijzen door op zijn eigen harde wijze een voorbeeld te stellen voor prijsspeculanten. De schade op de aandelenmarkt lijkt voor de premier collateral damage te zijn. Een financieel centrum van wereldformaat wordt Rusland er voorlopig niet mee.

BP heeft inmiddels besloten alle 148 ‘Britse’ voor TNK-BP werkend personeel op andere plekken in de wereld onder te brengen. Twee weken terug leek er overeenstemming te zijn over de toekomst van het ‘Britse personeel’. Via een ander dienstverband zouden de belastingproblemen en daarmee de problemen met de werkvergunningen kunnen worden opgelost.

Een kleine groep ‘nieuwe’ aandeelhouders verenigd in de ZAO Tetlis betwiste echter de rechtsgeldigheid van het contract in zake de verlening van diensten van BP Exploration aan TNK-BP management. De hoge salariskosten zouden onnodig zijn. Kommersant schrijft dat elk van de ingehuurde ‘Britse specialisten’ TNK-BP zo’n miljoen dollar per jaar koste. Een eerder besluit van de rechter in het voordeel van Tetlis wist BP in hoger beroep nog om te draaien. Na het tweede besluit van de rechter in het voordeel van Tetlis, concludeerde BP dat de werksituatie voor het ‘Britse’ personeel onhoudbaar is geworden.

Ook CEO Dudley heeft Rusland verlaten. De Russische aandeelhouders (niet het front Tetlis maar AAR zelf) weten van geen ophouden. In een op maandag verstuurde brief vragen ze naar de verblijfplaats van Dudley. In de brief wordt gesuggereerd dat het langdurig uitoefenen van zijn functie in het buitenland, Dudley (of het bedrijf) belastingproblemen zal opleveren.

Wat eerst onenigheid over de te varen koers was, is inmiddels uitgelopen op persoonlijke strijd waarbij noch Dudley, noch de Russische aandeelhouders willen wijken. De Russen willen zichzelf en de wereld bewijzen dat ze niet onder doen voor de Britten, maar voeren die strijd op zo’n Russische wijze, dat ze hun eigen land en hun eigen reputatie geen eer aandoen.

Eigen kaders voor Medvedev

President Medvedev constateert dat de overheid een gapend tekort aan goede bestuurders kent. Hij wil een ‘federaal systeem voor een reserve van bestuurlijke kaders.’ Rossiiskaja Gazeta schrijft dat het land “ongeveer 320.000 gemeentebestuurders kent, maar dat er nog de helft zoveel extra nodig zijn.” Medvedev zegt dat het moeilijk is om goede personen te vinden voor gouverneursposten. “Elke keer breken we ons hoofd om de juiste persoon te vinden ter vervanging van de hoogste functies in de regio’s. Er is geen reservebank.”

“Vermelding op de lijst leidt niet automatisch tot een voortgang op de carrièreladder,” waarschuwt Medevdev. “Het nieuwe systeem wordt geen herhaling van de nomenklatoera ten tijde van de Sovjet Unie, toen het systeem een persoon, wanneer hij eenmaal binnen was geraakt, tot aan het pensioen aan het handje hield,” citeert Kommersant.

In tegenstelling tot zijn voorganger verwelkomt Medvedev openlijk personen uit het bedrijfsleven. “Specialisten moeten van de ene sector naar de andere kunnen overstappen. Het moeten communicerende vaten zijn. Nu staat de overheid aan de ene kant, beschermd het de eigen reinheid, die er niet is, en staat het bedrijfsleven aan de andere kant.”

Volgens onderzoekster Krysjtanovskaja berust het bestaande personeelsbeleid op clanstructuren. “Toen het principe ‘we formeren de regering in een nacht’ gelde, werden de kaders samengesteld uit vrienden en school- en studiegenoten. In een dergelijk systeem is loyaliteit de belangrijkste vereiste.” Medvedev: “ Benoemingen worden besloten via vriendjespolitiek, via het principe van persoonlijke loyaliteit of wat het meest afschuwelijk is; voor geld. Ik herhaal: functies worden verkocht.”

Deze week werd een groep oplichters veroordeeld tot flinke gevangenisstraffen. De oplichters hadden zelf redelijke functies, de een binnen de presidentiële administratie, een ander in het leger. Ze dikten hun invloed echter flink aan en beloofden carrièrejagers hoge posten voor flink veel geld.

Rossiiskaja Gazeta merkt op dat Medvedev in zijn rede geen enkele maal refereerde aan soortgelijke initiatieven vanuit de politieke partijen en met name Verenigd Rusland. Waarschijnlijk wil Medvedev ondanks zijn negatieve woorden over loyaliteitsbanden toch een eigen groep bestuurders opzetten. Doet hij het niet, dan doen anderen het immers wel voor (of juist tegen)hem.

Digitale overheid

Medvedev presenteert zich graag als president van de internet generatie. Nu wil hij dat alle ambtenaren hem volgen. De knoet gaat erover. Maar wil de burger wel een digitale overheid?

“Al een flink aantal jaren praten we over een digitale overheid. Niemand betwist het idee, maar feitelijk wordt er bijna niets gedaan,” citeert Rossiiskaja Gazeta de president. “Praktisch nergens in het land kunnen burgers via het internet een declaratie invullen of uitvinden waar een document dat ze aan een overheidsdienst hebben gezonden zich bevindt. Een van de redenen is het lage niveau van computerkennis van de ambtenaren zelf. Dit is de meest lastige kwestie, omdat het een mentale kwestie betreft. Een ambtenaar zonder elementaire computervaardigheden kan niet langer effectief werken. Of er wordt geleerd, of het is zogezegd ‘ tot ziens’,”

Medvedev verwacht van overheidsorganen dat ambtenaren cursussen zullen krijgen en als stok achter de deur periodiek zullen worden getest op hun computervaardigheden.
Het parlement wordt gezien als een positieve uitzondering op de regel. Het kent al vier jaar een digitaal ondersteund besluitvormingsproces. Voorzitter Gryzlov deelt de frustratie van Medvedev: “Ze bouwen nog liever een pneumatisch postsysteem, dan een extra werkplek uitgerust met computer.”

Kommersant is sceptisch over Medvedev’s digitale overheid. De krant noemt een onderzoek van het Levada Center dat heeft geconcludeerd dat slechts een derde van de Russische bevolking de weg weet op het Internet. De ambtenarij daarentegen bevindt zich al in de ‘voorhoede van de ontdekkers van het Internet. 67% van de ambtenaren gebruikt het Internet. Alleen onder ondernemers (74%), militairen en politie- en justitiepersoneel (77%) en scholieren en studenten (78%) is het internetgebruik hoger. Het is prima dat de overheid digitaliseert, maar pretendeer niet dat de burger daar iets aan heeft, insinueert Kommersant. Overigens geef ik daar de journalist daar geen gelijk in. Digitale kennisbanken kunnen ook de basis vormen voor callcenters en baliepersoneel, waar de digibete burger terecht kan.

Dat een digitale overheid zoals we die in Nederland opzetten voor veel Russen zeer vreemd is, wordt aangetoond door de volgende alinea van het artikel. Daarin stelt de journalist dat de bevolking het internet als bron van politieke informatie niet serieus neemt. De journalist ziet de aanwezigheid van de overheid op het Internet kennelijk als eenzijdige kennisgeving over politieke of beleidsmatige besluiten, niet als een administratieve interactie tussen burger en overheid.

Vanuit dat beeld rijst de vraag over de betrouwbaarheid van Internet. Slechts 6% van de bevolking ziet het Internet als een uiting van massacommunicatie, oftewel media. Dit betekent volgens de journalist dat het Internet als informatiebron weinig vertrouwen geniet. De journalist vindt het blijkbaar moeilijk om de betrouwbaarheid van informatie los te zien van de vorm van media en de vermoede controle over die vorm van media. Dit is een herkenbare instelling: ‘De staatstelevisie schept een vals beeld. Die ene krant is de enigste krant, die de waarheid durft te verkondigen’.

De discussie gaat helaas niet over het praktische voordeel van een digitale loket voor burgers, maar over een vorm van ‘propaganda’, die wel of niet vertrouwd wordt. Ook insinueert het artikel een link tussen een digitale overheid en censuur. De afsluiting concludeert dat Russen het Internet meer ziet als een communicatiemiddel of een vorm van ontspanning, ‘vrije bezigheden’, lees ik daarin: De overheid is per definitie vrijheidsbeperkend, roept het wantrouwen in de samenleving. ‘Laat ze van het vrije Internet wegblijven’.

Kort nieuws overheid

De minister van landbouw Gordejev noemt de in 1992 uitgevoerde verdeling van grond op basis van aandelen (in kol- en sovchozen) mislukt, schrijft Rossiiskaja Gazeta. Van de 12 miljoen personen, die indertijd een eigendomsrecht ontvingen, hebben slechts 400.000 hun rechten geregistreerd. Net als met de vouchers zijn veel van deze aandelen onderhands doorverkocht. Op dit moment wordt 86% van de landbouwgrond verhuurt en ligt 40% braak.(wederom voor mij onduidelijke cijfers, JRM)

Volgens Gordejev staan onduidelijkheden met het eigendomsrecht in nauw verband met de effectiviteit van de bebouwing. Pas wanneer de boer zeker is van het eigendom van zijn grond dan zal hij gaan investeren in zijn boerenbedrijf, redeneert de minister.
Het ministerie van landbouw heeft pas sinds een maand het mandaat gekregen om dit probleem aan te pakken. Een nieuwe wet moet ook de aanpassing van de bestemming van grond beter regelen. Nu is het betrekkelijk eenvoudig om boeren te dwingen tot verkoop van hun land om daar vervolgens een lucratieve woonwijk met luxe vrijstaande huizen te realiseren. Ook hier heerst het spook van deze tijd: raiding of reiderstvo, de ‘roof’ van in dit geval grond met medewerking van politie en justitie.

Kommersant bericht dat Poetin Gordejev opdraagt om zorgvuldig te kijken of de grond werkelijk gebruikt wordt voor de landbouw. Anders kan de bestemming beter aangepast worden voor bouwprojecten van de overheid in het kader van het nationale programma ‘ betaalbare huisvesting’. Poetin gebruikt een van zijn favoriete gezegdes over de blaffende hond, die niemand op het erf wil toelaten. De premier houdt niet van de eilandjespolitiek van zijn ondergeschikten.

Premier Poetin is 17 juli door president Medvedev aangesteld als hoofd van de presidentiële raad voor de realisatie van de nationale projecten en het demografische beleid. Volgens Poetin is de huisvesting de centrale schakel in de demografische situatie en de arbeidsmarkt. De premier ziet een gunstige ontwikkeling. In 2003 werd er 38 vierkante meter gebouwd, in 2007 al 61 miljoen. Dit is echter slechts een ‘compenserende groei’, aldus de premier. De bouw begint zich te herstellen na de recessie van de jaren ‘ 90. In 2012 wil Poetin 115 miljoen vierkante meter huisvesting per jaar bouwen, in 2020 154 miljoen. Nu kan slechts 18% van de bevolking zelfstandig zijn of haar huisvestingsproblemen oplossen.

Kommersant bericht dat in Nizjnii Novgorod de eerste ‘maatschappelijke spreekkamer van de voorzitter van Verenigd Rusland, Vladimir Poetin’ is geopend. De spreekkamers zijn een van de middelen waarmee Poetin de partij dichter bij de burger wil brengen en andersom. De partij zelf lijkt echter huiverig voor dit contact. Ze hopen toch vooral dat Poetin zelf langskomt. Dat deed de premier ook, onverwachts, al werden zijn gesprekken met onder andere een lerares , een jonge moeder en twee jongens met een voetbal uitgebreid vertoont op het avondjournaal. Je kunt twijfelen aan Poetin’s motieven, feit is dat de premier verschrikkelijk goede professional is (geworden) in dergelijke mediamomenten.

Het gesprek met de lerares ging over de aankomende veranderingen in het loonstelsel voor werknemers van ’vanuit het budget gefinancierde instellingen ’ in het onderwijs, de gezondheidszorg en de culturele sector. In het nieuwe stelsel dat vanaf 1 december 2008 in werking treedt, krijgt het management van de instellingen meer bevoegdheden om in coördinatie met de betrokken ministeries de hoogtes van de salarissen te bepalen. Het oude systeem dat straks 16 jaar dienst heeft gedaan telde 18 schalen. Nu het minimumloon wordt bijgesteld tot 4330 roebel, zou iedereen automatisch meteen in de ‘oude’ schaal 17 komen. Uit de uitleg van minister van gezondheidszorg Golikova aan Rossiiskaja Gazeta blijkt dat de ministeries in samenspraak met de vakbonden en managers uit de sector zo’n vijftig verschillende ‘professionele kwalificatie groepen’ hebben vastgesteld ter vervanging van de oude schalen.

Rechtspraak

Rossiiskaja Gazeta en Kommersant besteden aandacht aan de zaak Kostyleva. een ondernemer wiens helikopter in beslag is genomen als bewijsmateriaal in een rechtszaak, al waarna het luxe vervoermiddel door justitiepersoneel werd doorverkocht. Tot voor het besluit van het Hof kon dit ‘legaal’ plaatsvinden op grond van een wet, die stelde dat wanneer opslag van bewijsmateriaal te ingewikkeld of duur zou zijn, het bewijsmateriaal zou mogen worden verkocht.

Het Hof verbiedt vanaf nu de verkoop van in beslag genomen goederen. Met dit besluit komt er, zo hopen de kranten een einde aan de ‘roof’ van goederen (met medewerking van politie en justitie).

Kommersant noemt een beruchte zaak waarbij in maart 2006 167,5 miljoen mobiele telefoons van het telecombedrijf Evroset in beslag werden genomen.. Evroset kreeg de mobieltjes uiteindelijk terug. Er ontbraken er echter 30.000. Deze waren ondertussen doorverkocht. De totale verliezen van het bedrijfsleven van deze vorm van ‘roof’ zouden in de afgelopen jaren opgelopen zijn tot 10 miljard dollar.

Het hoger gerechtshof heeft bevestigd dat de wet het niet toestaat dat regionale gerechtshoven een tijdslimiet hanteren voor het indienen voor een klacht bij de ombudsman voor mensenrechten. Zo bestond er in de republiek van Toeva een plaatselijk wet, die stelde dat een burger binnen een jaar na het moment van de schending van zijn of haar rechten, een klacht zou moeten indienen. Het hoger gerechtshof heeft overigens niets gezegd over lokaal bepaalde vereisten voor het indienen van de aanklacht, de benodigde documenten e.d. Rossiiskaja Gazeta concludeert dat het voor de burger in Toeva dus niet eenvoudiger wordt. Wel kan een vermeende schending nu niet langer meer ‘verjaren.’

“Voor het eerst in de Russische geschiedenis heeft men geprobeerd om een voorzitter van het Hof te schorsen. Het is echter niet gelukt”, kopt Rossiiskaja Gazeta.

Het ‘hoogste gekwalificeerde college van rechters’ (VKKS) heeft een verzoek afgewezen tot schorsing van de in opspraak geraakte rechter Maikova, sinds 1995 voorzitter van het Hof van Arbitrage voor zowel de stad Moskou als de Moskovskii Oblast. Haar meerdere, Anton Ivanov, het hoofd van het Hogere Hof van Arbitrage en studiegenoot van Medvedev , beschuldigt Maikova van misbruik van haar functie tijdens de aan- en verkoop van woningen en dringt aan op haar voorlopige schorsing. (Meer over de beschuldigingen vind je hier)

Kommersant interpreteert de zaak als een veldslag in de strijd voor een rechterlijke verticaal. Anton Ivanov wordt gezien als de strijdmakker van Medvedev, een verlichte tsaar, die het Hof van Arbitrage moet liberaliseren. Liberaliseren betekent in deze context echter ook het breken van de macht van de (conservatieve) regionale voorzitters en voorzitters van de colleges van rechters.

Het gaat Ivanov niet gemakkelijk af. De VKKS wil Maikova niet schorsen in afwachting van de uitspraak over de vermeende misbruik van haar schorsing. De uitspraak zelf is uitgesteld omdat het onduidelijk is over er gestemd moet worden middel een open of een anonieme stemming. Volgens Kommersant staat de vorm van stemming niet omschreven in de wet ‘over de organen van de rechtspraak’. De VKKS stemt tot nu toe middels een open stemming, maar in februari van dit jaar stelde het Constitutionele Hof dat anonieme stemming een afwijkende meningen onder de rechters zou beschermen. (Zie ook dit bericht) Deze verplichting tot een anonieme stemming is echter nog niet in de wet opgenomen. Het Constitutionele Hof is nu gevraagd om te besluiten op wat voor wijze er gestemd moet gaan worden.

Kort maatschappelijk nieuws

Volgens het ministerie van defensie is het aantal dienstweigeraars aanmerkelijk gedaald. In 1999 waren er 38.000 dienstweigeraars op de 204.000 oproepen, in 2005 18.000 weigeraars op de 140.000 oproepen en dit jaar 6700 dienstweigeraars op de 133.000 oproepen. Volgens de generale staf hebben de rekruten begrepen dat - nu de dienstplicht verkort is tot twaalf maanden - ze ‘gewoon moeten dienen’, schrijft Kommersant.

De organisatie ‘burger en leger’ zegt echter dat de rekruten tijdens gesprekken onder druk zijn gezegd. Er zou zijn gesuggereerd dat de dienstplicht binnenkort weer verlengd wordt en dat het dus zaak was juist in deze lichting te geraken. Ook stellen mensenrechtenorganisaties dat een persoon pas als een dienstweigeraar gekwalificeerd mag worden wanneer er een strafzaak tegen die persoon wordt aangespannen. Dat is volgens hen dit jaar slechts in 10 tot 20 gevallen gebeurd. Rossiiskaja Gazeta citeert een generaal die vertelt dat deze lente de gezondheid van een derde van de opgeroepen jongeren te slecht was om in het leger te kunnen dienen. Ik krijg geen duidelijk beeld uit deze cijfers.

Er is al een avondklok voor minderjarigen in de Kemerovsk en Belgorod oblasten. Nu heeft ook het parlement van de Krasnodar Krai een dergelijk plan goedgekeurd, schrijft Kommersant. Ouders krijgen een boete van 500 roebel wanneer hun kind onder de 13 na 21.00 uur alleen over straat loopt. Kinderen tot 17 jaar mogen tot 22.00 uur op straat. Kinderen onder de 7 jaar moeten gedurende de hele dag worden begeleid. Oppassers en leraren mogen met een kind over straat met een geschreven toestemming van de ouders of de voogd van het kind in kwestie.

NGO’s krijgen vanaf september toegang tot gevangenissen, schrijft Rossiiskaja Gazeta. Elke regio krijgt een waarnemingscommissie bestaande uit 5 tot 12 personen. Mensenrechtenbewegingen kunnen zich schriftelijk aanmelden. Overigens moeten de bezoeken van de commissie wel worden aangekondigd. Alleen de procureur heeft het recht op een ‘verrassingsbezoek’.

De vakbond voor transporteurs kondigt een landelijke actie aan op 10 september uit protest tegen de hoge benzineprijzen. Ze verwachten anderhalf miljoen actievoerders verspreid over de grote steden van het land, schrijft Gazeta.

De minister van Binnenlandse Zaken is op vakantie geweest. “In Europese steden kun je fietsen huren.” Noergalijev sluit niet uit dat Russische fietsen in de toekomst geregistreerd kunnen worden om zo diefstal tegen te gaan. Ook zegt hij dat fietspaden het aantal verkeersongelukken kunnen beperken. Het stimuleren van de fietsen is uiteraard ook belangrijk in de strijd met de files. Rossiiskaja Gazeta publiceert enkele reacties:

“Dit was te verwachten. In verband met de onophoudelijk stijgende benzineprijzen worden de bjoedzjetniki (leraren, verpleegsters etc.) vroeg of laat overgezet van hun gesubsidieerde zjigoeli’s op fietsen om zo de vrij baan te maken voor de ‘meesters van het leven’.”

“In onze (Russische) situatie is het registreren van een auto al een zaak van hardkloppingen. En dan ook nog fietsen. Wat als elk lid van het gezin een fiets heeft. Zie daar een nieuwe ‘voerderbak’ voor de verkeersagent.”

“Het invoeren van nummerborden voor fietsen is de zoveelste vorm van uitmelking van de burger. De volgende stappen zijn verplichte technische keuring en een verplichte fietsverzekering.” (Komend jaar wordt de autoverzekering verplicht gesteld, JRM)
“Worden straks ook driewielers op de bon geslingerd en moeten ouders dan boetes betalen voor de snelheidsoverschrijdingen van hun peuters? “

“Wanneer Rusland zachte winters kende en niet winters van min 40 dan zou het zin hebben. Mijn oudste zoon heeft eenmaal op de fiets gezeten, mijn jongste nog nooit. En daar moet ik voor betalen? “

De stad Moskou begint met de bouw van vier containersteden voor gastarbeiders, schrijft onder andere Ekspert. (Zie ook dit bericht) Maatschappelijke organisaties waarschuwen voor de gevolgen van segregatie. De lokale overheid vindt echter dat het iets moet doen. Kommersant schrijft dat de gemeente zelf in 2009 alleen al voor de (algemene) huisvesting in de stad 8220 migranten nodig heeft. “ Zij moeten een ‘waardig’ onderkomen kunnen vinden.”

Uit de gesprekken van Ekspert met de bestuurders blijkt dat men vertrouwen houdt in de doorstroom van migranten. “De containersteden zijn geen enclaves, het zijn hotels” . Eerst voor 100 roebel per dag in een met glaswol geïsoleerde container voor tien personen. Wanneer ze blijven kunnen ze vervolgens een appartement huren en later mogelijk een huis kopen. Na gemiddeld 15 jaar gaat een migrant zich Muscoviet noemen. Dan begint de integratie. Wanneer de migrant zijn kinderen gaat zien als volwaardige inwoners van de stad, dan wil hij dat ze de taal leren, naar school gaan en de cultuur leren”. Voor vele Nederlanders zal dit uiterst naïef klinken. Moskou telt echter ruim tien miljoen inwoners. Die zijn allemaal eens komen aanwaaien. Ook daar hebben ze zo hun eigen ervaringen.

Dat de huidige situatie verre van ideaal is blijkt uit een bericht van Kommersant over het verzoek van de Unie van Journalisten aan generaal Procureur Tsjaika om zich persoonlijk te buigen over het onderzoek naar vermeende geweldpleging tegen de journalist Rostislav Bogoesjevskii van Novaja Gazeta. Bogoesjevskii kreeg naar eigen zeggen klappen op het hoofd en de borst, toen agenten van een onderafdeling van justitie het pand binnenvielen waar tot dan toe ongeveer 50 vluchtelingen en gastarbeiders uit de Kaukasus woonden. De rechter had eerder bepaald dat het pand door Justitie in gebruik mag worden genomen. Twintig migranten zijn voor hun verwondingen bij eerste hulp posten behandeld. Journalisten van Ren-TV en Izvestija werden respectievelijk hun video en fotorolletjes ontnomen.

Buitenlands beleid

President Medvedev ’s presenteerde tijdens de halfjaarlijkse ontmoeting met de Russische ambassadeurs het concept voor ‘zijn’ buitenlandse beleid. De Engelse vertaling van de speech is niet al te lang. Je kunt hem hier lezen.

Rossiiskaja Gazeta’s meest veelzeggende commentaar: “Het westen verwachtte een ‘dooi’. Medvedev verandert echter niet van koers. Hooguit probeert hij in meer diplomatieke bewoordingen te praten dan zijn voorganger.“

Vasillii Lichatsev, plaatsvervangend voorzitter van de Senaatscommissie voor buitenlandse zaken, spreekt in een ander bericht Rossiiskaja Gazeta: “Er is geen sprake van het opwekken van een politiek van antiamerikanisme. Het doel van de verkondigde positie is het bereiken van een rechtvaardige wereldorde op basis van respect voor de posities van alle landen, de wereld multipolair te maken en haar te verlossen van pogingen tot autoritarisme en favoritisme.”

Voor mij is het meest interessante deel van de speech de referentie naar de noodzaak voor ‘enlightening our partners’. Terwijl wij (het westen)Rusland willen onderwijzen in de praktische uitvoering van onze idealen : de democratie en de mensenrechten, vindt Rusland het nodig ons te wijzen op de nieuwe werkelijkheid, die na de Koude oorlog ontstaan is. Rusland vindt blijkbaar dat wij deze situatie niet goed inschatten, deels omdat we gewend aaneen decennialang zwak Rusland, deels omdat we blijven neigen naar de blokmentaliteit van de decennia ervoor.

‘Enlightening our partners’ klinkt in het Russisch overigens minder welwillend dan in het Engels. Er wordt gesproken over de ‘psychologische adaptatie van onze partners’. De gevoelswaarde van woorden is uiteraard ook cultuurgebonden.

1020 jaar Russische en/of Oekraïense Orthodoxie

De viering van 1020ste herdenking van de kerstening van ‘Roes’, de Russisch Orthodoxe wereld, bracht zoals wel vaker in al die eeuwen zowel saamhorigheid als tweespalt.

De tweespalt ligt in de verhoudingen tussen de Oekraïne, de organisator van het evenement, en de Russische Orthodoxe Kerk, voor de Oekraïense organisatoren en met name president Joestsjenko een onwelkome herinnering aan periodes van ondergeschiktheid aan de staat Rusland.

Joestsjenko is pleitbezorger van de wens van een deel van orthodoxe gelovigen in Oekraïne om zich af te scheiden van het patriarchaat van Moskou en heel ‘ Roes’ en zich aan te sluiten bij het patriarchaat van Constantinopel.

Joestsjenkjo nodigde wel patriarch Bartholomeus I van Constantinopel uit, maar verzond geen uitnodiging aan patriarch Aleksei II van Moskou en heel ‘Roes’. Het was Bartholomeus die er op stond dat ook Aleksei aanwezig zou zijn bij de viering in Kiev. Beide patriarchen leiden samen de dienst. Op het Russische nieuws zag ik hoe Joestsjenko Bartholomeus begroette met drie warme kussen. Aleksei kwam er bekaaid af met een afstandelijk handje.

Het stadbestuur zou posters met daarop Aleksei II en de tekst de ‘Oekraïne verwelkomt haar patriarch’ verboden hebben. Drukkers van de posters zouden bedreigd zijn met het verlies van hun licenties, claimt een bron van Kommersant. De straten hingen daarentegen vol met enorme posters van Joestsjenko en patriarch Bartholomeus van Constantinopel. Nog meer dan dat er posters van Brezjnev hingen voorafgaand aan een partijcongres, grapt Rossiiskaja Gazeta.

De saamhorigheid was te vinden bij het rockconcert van de Russische groep DDT en de Oekraïense bands ‘de gebroeders Karamazov’ en 'S.K.Y.P.E’. Het concert moest op het laatste moment nog verplaatst worden omdat het geluid van de muziek en de menigte de gasten van een banket met Joesjtsjenko zou verstoren. Op de alternatieve locatie voelden meer dan 100.000 orthodoxe gelovigen uit Oekraïne en Wit-Rusland en Rusland zich weer even een.

Joestsjenko heeft het niet gemakkelijk. Zijn voormalige strijdkameraad David Zvanija blijft volhouden dat de president aan de vooravond van de oranje revolutie helemaal niet vergiftigd was met dioxine, maar dat er sprake was van een gewone voedsel- of alcoholvergiftiging. Joestsjenko impliceerde tijdens een rechtszitting inzake de vergiftiging, die nog steeds bloedeloos voortloopt, dat Zvanija betrokken zou zijn geweest bij de vergiftiging. Ook wordt Zvanija’s staatsburgerschap van de Oekraïne betwist. De voormalig minister en nu parlementariër komt oorspronkelijk uit Georgië. Onderzoekscijfers claimen dat nog slechts 36% van Oekraïense bevolking de versie van Joestsjenko gelooft.

Twee rode haringen

De media werd de afgelopen weken opgeschrikt door twee ‘ rode haringen’. Eerst was er het bericht dat Rusland zijn energiewapen zou hebben ingezet als straf voor het akkoord van de Tsjechische regering met de Amerikanen inzake het raketafweersysteem. Waarschijnlijk was het een technisch ongemakje. Newsru had goede verslaggeving. Niets meer van gehoord. Vervolgens was er het nieuws dat Rusland strategische bommenwerpers zou stationeren in Cuba. Het Amerikaanse congres en westerse media ervoeren in een deja-vu de Cuba crisis, voor het gemak vergetend dat het om een onbevestigde bron ging. Ook dit verhaal kreeg geen staart. Rossiiskaja Gazeta schrijft dat het Russische ministerie van Defensie de voornemens ontkent.

Het lijkt me overigens niet geheel ongeloofwaardig dat dit nepbericht bewust gelekt is in het kader van de ‘psychologische adaptatie van onze partners’. ‘Laat de Amerikanen maar eens (hypothetisch) ervaren hoe het is wanneer een andere staat oorlogstuig in je buurt neerzet,’ zou een Rus gedacht kunnen hebben.