3/18/08

Javlinsky en affaire Reznik

Het mysterie van de week is het gesprek tussen Poetin en Javlinsky en de aanwezigheid van de Jabloko leider bij een vergadering voor fractievoorzitters van de Doema. Heeft Poetin hem (opnieuw) een positie aangeboden. Zal de principiële Javlinsky het aanbod deze keer aannemen? De project Jabloko is zijn electorale hoogtepunt immers gepasseerd en de jongeren in de partij morren over de keuzes van de eeuwige leider. Wellicht is dit een goed moment voor een nieuwe fase in zijn carrière. Partijgenoten Loekin (ombudsman voor mensenrechten) en Artemev (monopoliewaakhond) gingen hem al voor.

Bronnen van Nezavisimaja Gazeta vertellen dat Poetin Javlinsky altijd als expert en politicus gewaardeerd heeft en dat er vaker gesproken wordt dan de officiële ontmoetingen doen vermoeden. Het laatste officiële gesprek vond in december 2006 plaats.

Het mysterie heeft echter nog meer ingrediënten. Kommersant bericht dat de Peterburgse procureur deze week het hoofdkwartier van Jablokoafdeling in de stad op de aanwezigheid van ‘signalen van extremistische activiteiten’ heeft doorzocht. Dezelfde avond droeg het Comité voor het Bestuur van Gemeentelijke Eigendommen de partijafdeling op tot 1 juli het pand te verlaten. Eén theorie luidt dat een groep bureaucraten de partij uit het pand (aan de Nevski Prospekt, JM) probeert te zetten om het vervolgens te verkopen aan een speculant, die deze bureaucraten een mooie bonus in het vooruitzicht heeft gesteld.

De aankondiging van de inval was per brief aan de leider van de lokale Jablokoafdeling gestuurd. Maksim Reznik zit echter in voorarrest wegens dronkenschap en het slaan van een politieagent. Deze versie van het gebeurde wordt overigens betwijfelt door zijn partijgenoten. De inval kwam dus als verrassing en kon niet in de rechtbank worden aangevochten. Dit geeft aanleiding te vermoeden dat de arrestatie van Reznik en de inval in het pand met elkaar in verband staan.

De politie vroeg tijdens de inval herhaaldelijk of er ook andere organisaties in het pand gehuisvest waren. Dit gegeven in combinatie met de doelstelling ‘het zoeken van signalen van extremistische activiteiten’ geeft te denken dat de procureur vermoedt dat Jabloko onderdak geeft aan aanhangers van Limonov’s Nationaal Bolsjewieken. Weer een ander theorie dus.

Theorieën zijn er te over. Mel’nikov van Jabloko wijst met de beschuldigende vinger naar de (regionale, JM) overheid. “Toen Jabloko in maart 2007 werd uitgesloten van de verkiezingen voor het regionale parlement , werd de partij gedwongen de constructieve oppositie op te zeggen en de straat op te gaan. We werden gedwongen te radicaliseren. Vanaf dat moment stond de arrestatie van Reznik vast.”

Boris Nadezjdin van de SPS probeert de arrestatie van Reznik voor het eigen karretje te spannen: Reznik is een van de hoofdorganisatoren van een conferentie van democraten gepland voor 6 april. Ook de SPS en ‘een ander Rusland’ doen aan de conferentie mee. De overheid zou deze conferentie willen verstoren.

Limonov en een anonieme bron binnen ‘een ander Rusland’ spelen een smeriger spelletje. Zij suggereren dat Javlinsky voordeel zou hebben bij de arrestatie van Reznik. Zo zou hij de controle herwinnen over de muitende Peterburgse afdeling (Zij werken tegen het partijdirectief in samen met ‘een ander Rusland’, JM) en tegelijk zijn ‘bereidheid tot een constructieve dialoog ’ met de overheid bewijzen.

Zelf denk ik dat dergelijke gebeurtenissen vaak verklaard kunnen worden door een combinatie van factoren. Jabloko is als tegenstander van het regionaal beleid van Matvienko en recent in het bijzonder de bouw van de Gazprom wolkenkrabber al jaren een bekende doorn in het oog. Bij de procureur zullen er allicht een aantal jongens lopen die denken dat ze door Jabloko een hak te zetten en goede beurt maken bij de stadselite. Combineer dat met aanwijzingen dat een groep Nationaal Bolsjewieken - ‘altijd een goede vangst’ - het gebouw van Jabloko platloopt, een speculant, die zijn oog op het pand heeft laten vallen en een partijleider met slechte dronk en er zijn plots voldoende redenen en middelen om tot actie over te gaan.

Vervolgens proberen ook andere partijen een slagje uit de situatie te slaan. ‘Een ander Rusland’ ziet dat Javlinsky met Poetin gesproken heeft en gebruikt dat gegeven en de arrestatie van Reznik om een wig te drijven tussen de gematigde en radicale groepen in Jabloko. Idealiter plegen de radicalen een coup en sluiten ze zich vervolgens aan bij ‘een ander Rusland’.

Javlinsky heeft overigens laten weten de zaak Reznik bij Poetin aangekaart te hebben.

Het geruchtencircuit

In de periode tot Medvedev’s inauguratie is de verleiding voor de journalisten groot om zich in het geruchtencircuit te storten. Wie krijgt straks welke belangrijke positie?

Nezavisimaja Gazeta
dekt zich eerst nog wat in: “Gesprekken met de hoge functionarissen over dit onderwerp hebben weinig inhoud. Ze weten immers niets over zichzelf, noch over anderen”. – De krant gaat vervolgens toch aan de slag met de voorspellingen van politicoloog Dmitrii Badovskii:

Sergei Sobjanin blijft hoofd van de Presidentiële Administratie onder Medvedev of krijgt het burgemeestersketen van Moskou. Mocht er een opvolger nodig zijn, dan komen Vladislav Soerkov en Igor Sjoevalov hiervoor in aanmerking. Soerkov, de ideoloog van de ‘soevereine democratie’, lijkt van de twee mannen de meeste kans te hebben. Men kan het zich moeilijk voorstellen dat hij zich zal laten wegpromoveren.

Igor Setsjin, vaak geportretteerd als de baas van de siloviki, volgt Poetin naar het Witte Huis of krijgt de hoogste post bij Oliebedrijf Rosneft. Sergei Ivanov wordt genoemd als voorzitter van de Veiligheidsraad.

Kleinbedrijf

Gevolg gevend aan verkiezingsbeloftes van Poetin en Medvedev inzake het verbeteren van het ondernemersklimaat, zegt de parlementscommissie voor eigendomsrecht dat het haast gaat maken met een wet, die kleine ondernemers de mogelijkheid geeft om bedrijfspanden op te kopen, die zij nu van hun gemeente huren.

Een al aangenomen wet schrijft het federale centrum, de regio’s en de gemeentes voor dat zij voor 1 januari 2009 al hun eigendom dat niet gebruikt wordt voor het uitoefenen van hun overheidstaken via een openbare verkoop van de hand moeten doen. Binnen deze wet zal er nu een uitzondering gemaakt worden voor het kleinbedrijf. Het gevaar is immers de aanwezig dat speculanten op de veilingen de bedrijfsruimtes zullen opkopen en de kleine ondernemers uit hun panden zullen zetten.

Kommersant schrijft dat kleine ondernemers, die de laatste drie jaar huur betaald hebben, het recht krijgen om de nu gehuurde bedrijfsruimte (tot 300 vierkante meter) zonder openbare verkoop aan te kopen. De koopsom zou binnen maximaal drie jaar in termijnen betaald kunnen worden.

Volgens Rossiiskaja Gazeta bevestigt de minister van economische ontwikkeling en handel, Nabjoelinna, dat het bovengenoemde wetsvoorstel binnenkort wordt besproken. De minister hield de afgelopen twee weken een reeks gesloten hoorzittingen met vertegenwoordigers van bijna 50 sectorale belangenverenigingen, van bakkers tot bouwvakkers.

Het hoofd van de koepelorganisatie Opora, Sergei Borisov verwoordt een tijdens deze hoorzittingen veelgehoorde aanbeveling. Ingewikkelde procedures zouden vereenvoudigd moeten worden. Het zou voldoende moeten zijn om de overheid op de hoogte te stellen van het starten van een bedrijf. Op dit moment is dit mogelijk voor mensen die in het bezit zijn van een ‘patent’; een octrooi of een vergunning tot het drijven van handel. Deze ondernemers mogen echter geen mensen aannemen. De reden hierachter is dat de overheid niet kan controleren of de werkgever wel sociale premies betaalt. Borisov denkt dat er na aanpassing van de belastingwet voor deze categorie er een relatief eenvoudige procedure ontstaat waarmee duizenden Russen een nieuw bedrijfje kunnen starten.

Piramidespel

Rossiiskaja Gazeta schrijft dat op dit moment tegen de miljoen Russen slachtoffer zijn van een piramidespel. Er zijn honderden miljarden euro’s mee gemoeid.
Er ligt al twee jaar een wet in het parlement dat kredietorganisaties moet reguleren. Formeel heeft de politie geen bevoegdheid om op eigen initiatief hun activiteiten te controleren. Slachtoffers kunnen aangifte doen, maar dit gebeurt zelden omdat men vaak lang blijft hopen dat het geld alsnog komt. Alleen consumentenautoriteit Rospotrebnadzor kan kijken of de winstmarges die de kredietorganisaties in hun reclamefolders aanbieden wel met de werkelijkheid strookt.

Als belangrijkste reden voor het probleem noemt de krant de financiële ongeletterdheid onder de bevolking. Op dit moment heeft minder dan de helft van de bevolking een bankrekening. Ongeveer 0,15% is actief op de aandelenmarkt. Er is de hoop dat de nieuwe generatie op school wordt opgevoed met het principe ‘ik vertrouw, maar controleer ook’.

Populair zijn de vastgoedpiramides, waarbij mensen geld investeringen in de bouw van een appartementencomplex, waarin zij later zelf zouden kunnen gaan wonen. Tot en met de bouw van het fundament lijkt alles goed te gaan. Dan verrijst er plots geen appartementencomplex, maar een supermarkt. Of het fundament wordt überhaupt niet afgebouwd. De investeerders die hun geld terug willen hebben weinig tot geen rechten. Zij hebben vrijwillig hun geld afgedragen op basis van een document zonder juridische betekenis. Volgens het burgerlijk wetboek is de aankoop van een huis pas geldig wanneer er een verkoopovereenkomst gesloten is en het huis geregistreerd staat bij de overheid.

Experts zien in de recente commotie rond de piramides juist het teken dat de piramides uiteen beginnen te vallen. Rusland is niet langer een land waar snel veel geld verdient kan worden. De zwendelaars breken hun piramides af en verkassen hun activiteiten naar het buitenland.

Bosbouw

Rusland heeft het aan de stok met Finland over een verhoging van de exportheffingen op onverwerkt hout. Vorig jaar steeg de heffing al van 6,5 tot 20%. In april stijgt de heffing tot 25%. Vanaf januari 2009 zal de heffing 80% bedragen.

Zoebkov wil zo de houtverwerkingsindustrie op eigen bodem stimuleren. Rossiiskaja Gazeta spreekt over een idee-fixe, oftewel obsessie van de premier. “Niet voor het eerst vergeet het hoofd van het kabinet de buitenlandse investeerders in het Russische bos.” Mede dankzij de verhoogde importheffingen wordt het voor buitenlandse investeerders interessanter om in Rusland houtverwerkingsindustrie op te zetten. In 2006 kwamen er voor ongeveer een miljard euro aan buitenlandse investeringen naar het Russische bos. In 2007 was dit anderhalf miljard.

Rusland kan echter ook te ver gaan. Finland dreigt met een boycot van Russische hout en wil de exportheffingen aankaarten tijdens WTO onderhandelingen. De houtindustrie zorgt voor 16% van het Finse Binnenlandse Product en 20% van het gebruikte hout komt uit Rusland.

Een positievere noot zijn de plannen voor een vrijwillige certificering van de Russische houtindustrie. In ruil voor financiële transparantie krijgen de gecertificeerde bedrijven 30 tot 50% overheidssubsidie op hun leningen.

Oekraïne en Centraal Aziatische gaskartel

De bakens voor de gasleveranties aan de Oekraïne zijn opnieuw verzet. De gasbedrijven van Rusland, Kazachstan, Oezbekistan en Turkmenistan zijn overeengekomen om vanaf 2009 over te gaan op ‘Europese prijzen’. Dit betekent dat de Oekraïne niet langer goedkoper gas uit Turkmenistan kan importeren. Betaalt men nu nog 179,5 dollar per 1000 kubieke meter (inclusief transportkosten voor Gazprom), in 2009 zal dit oplopen tot een bedrag tussen de 350 en 400 dollar. Europa betaalt in 2008 gemiddeld 354 dollar. Kommersant schat de totale extra kosten voor de Oekraïnse belastingbetaler op 3,3 tot 6,6 miljard dollar. Dat is snel gerekend 75-150 dollar per hoofd van de bevolking per jaar.

Ekspert ziet het akkoord als een goede zaak voor Rusland. Alternatieve routes voor Centraal Aziatisch gas om Rusland heen zoals de Nabucco pijplijn worden nu nog minder rendabel. Gazprom kijkt vooruit naar een tijd waarin de eigen productiebasis zal afnemen en positioneert zich nu ook als monopolist op het gebied van energietransport. Het ligt in de verwachting dat de transportkosten zullen gaan stijgen.

Zolang de prijsstijgingen voortduren zullen de periodieke conflicten tussen enerzijds Rusland en Gazprom en anderzijds de Oekraïne voortduren. Niet alleen zal de Oekraïne bij Gazprom korting op bijvoorbeeld de transportkosten proberen te bedwingen, ook zal het bijvoorbeeld een hogere huurprijs gaan rekenen voor het gebruik van de haven van Sevastopol, waar de Russische Zwarte Zeevloot gelegerd ligt.

Als resultaat van directe onderhandelingen tussen Gazprom en Naftogaz verdwijnen de tussenpersonen OekrGazEnergo en RosOekrEnergo. Het Oekraïense Naftogaz koopt vanaf maart het gas direct aan de grens. In ruil hiervoor krijgt Gazprom het recht om minstens 7,5 miljard kubieke meter gas rechtstreeks aan de Oekraïense industrie te leveren. Dit lijkt een politieke overwinning voor Timosjenko. Zij heeft haar kiezers beloofd de tussenpersonen aan te zullen pakken.

Dan wordt er nog gezocht naar een oplossing voor de leveranties van januari en februari dit jaar. Timosjenko lijkt voorlopig toegegeven te hebben voor het door Gazprom geleverde gas de volle mep van 315 dollar te betalen. Dit geeft Joestsjenko echter de mogelijkheid haar op deze toegeeflijkheid aan te spreken. De ervaring leert dat niets zeker is tot het geld op de rekening van Gazprom is bijgeschreven.

Abchazië, Zuid-Ossetië en Transdnestrië

De parlementaire hoorzitting over ‘de onafhankelijkheidsverklaring van de niet erkende republieken’; Abchazië, Zuid-Ossetië en Transdnestrië, liep af met een sisser. De parlementariërs verzoeken de regering het vraagstuk inzake de statusverandering van de drie niet erkende republieken te behandelen. In de tekst wordt geen melding gemaakt van een verzoek tot erkenning. De regering wordt verzocht de belangen van de Russische staatsburgers in deze gebieden te behartigen, economische en humanitaire relaties te ontwikkelen en de vredesoperaties in de conflictgebieden op het huidige peil te houden. Kommersant vat samen;‘niets anders dan de afgelopen jaren.’

De aspiraties van Transdnestrië werden op duidelijkere wijze ontzenuwd: “We waarderen de wens van Moldavië om tot een vreedzame oplossing te komen. Wij zien Moldavië als één staat met daarbinnen een bijzondere juridische status voor de Transdnestrische regio.“

Een ander artikel in Kommersant citeert de Georgische parlementariër en hoofd van Commissie voor Buitenlandse Zaken, Gabasjvili: “Het pakket van de door het parlement gemaakte aanbevelingen bevat niets nieuws en ernstigs. Er wordt gesproken over het openen van Russische missies in Abchazië en Zuid-Ossetië, maar Russische specialisten waaronder militaire werken er al lang. Dat wat er in het Russische parlement gebeurd is, is een onaangenaam feit, maar geen reden voor overhaaste besluiten zoals het opzeggen van het lidmaatschap van het GOS.”

Nino Boerdzjanadze, de eerste spreker van het Georgische parlement reageert feller; “Het is een provocatie, een schending van internationale normen, een smerig spel. Ze doen alsof het een vraagstuk op hun eigen grondgebied betreft. Het verbaast me dat mijn collega Gryzlov er niet aan heeft gedacht om mijn mening te vragen of om ons officieel uit te nodigen.”

Op 19 maart is er weer een zitting van het Russische parlement over dit onderwerp. Boerdzjanadze wil afwachten wat er dan besloten wordt. Zal Rusland diplomatieke vertegenwoordiging in de niet erkende republieken opzetten, dan zal Georgië diplomatieke stappen ondernemen.

Het Georgische parlement heeft inmiddels een verklaring uitgegeven over de terugtrekking van Rusland uit het verdrag van 1996, waarin de landen van het GOS zich verplichten geen directe handel met Abchazië te voeren. “Dit is niets anders dan een opheffing van handelsembargo ten opzichte van Abchazië,” zegt Gabasjvili. Ook redeneert hij dat, omdat het akkoord van 1996 het enigste document is waarin de onaantastbaarheid van de eenheid van de staat Georgië duidelijk omschreven staat, de Russische Federatie nu haar status als (officieel onpartijdige, JM) vredestichter kwijt raakt.

Een van de redenen voor Rusland om het embargo op te zeggen is de aanvoer van bouwmaterialen voor de bouw van de sportcomplexen, hotels en infrastructuur in de stad Sotjsi. Abchazië ligt er vlakbij.

Ingoesjetië

President Zjazikov van deelrepubliek Ingoesjetië heeft de premier, het kabinet en de meeste van de burgemeesters ontslagen, schrijft onder andere Kommersant.
Van de nieuwe premier Dzjeitov wordt weinig verwacht. Het is een sovjet stijl partijfunctionaris op pensioenleeftijd. Vanuit Moskou komen de geruchten dat het Kremlin binnenkort een premier zal benoemen, die Zjazikov naar de kroon zal steken

Zjazikov geeft echter niet op. De hele affaire lijkt een afgewende paleisrevolutie of een zoveelste poging het beeld te creëren van een frisse start. Als burgemeester van de hoofdstad Nazran kiest Zjazikov handig de broer van een van zijn belangrijkste opponenten Moesa Ozodojev.

Boekenverbranding

De medevoorzitter van de Russische Raad voor Mufties, Moekaddas Bibarsov uit kritiek op zijn geloofsgenoten van het ‘Spirituele Bestuur van Moslims’ (DOEM)in Tatarstan’. De laatstgenoemde organisatie veroorzaakte een schandaal in de Islamitische samenleving door Islamitische boeken, die op de overheidslijst van verboden literatuur staan, te verbranden. Zo schrijft Kommersant.

Bibarsov: “De verbranding van religieuze boeken is niet gewoon vreemd, het is in de 21ste eeuw ondenkbaar. Voor onze ogen herrijst de bloedige periode van de inquisitie in het Middeleeuwse Europa, de stofverspreidende vuren in de straten van Hitlers Duitsland, de concentratiekampen. Daar verbrandde men eerst boeken en vervolgens mensen.“

De verantwoordelijke moefti uit Tatarstan zegt de mensen alleen te willen helpen. “Veel gelovigen weten niet wat de rechtshandhavende organen van hen verwachten. “ We hebben aan de procureur gevraagd hoe we dit het beste konden doen. Hij raadde ons aan ketels te gebruiken.”

De plaatselijke procureur distantieert zich van de boekenverbranding. Dit gebeurde volgens hem op initiatief van de Tataarse DOEM zelf. “Het is jammer dat Bibarsov onze aanbeveling van het gebruik van ketels verkeerd interpreteert. Er was geen sprake van druk.”

Op de lijst van verboden literatuur staan inmiddels 16 islamitische boeken. Ik ben nog geen geval tegengekomen waarbij de lijst gebruikt werd in een strafzaak.