12/2/08

Roebel

In de afgelopen maand heeft de Centrale Bank de bandbreedte van de roebel ten opzichte van dollar en euro tweemaal met één procent verlaagd. Het kunstmatig hoog houden van de roebel waarde eist te veel van de nationale reserves.

Tussen 14 en 21 november daalden de nationale reserves met ‘slechts’ 3,6 miljard dollar. De week ervoor werd er voor 21,9 miljard dollar aan roebels gekocht. (Deze cijfers zijn overigens niet gelijk aan de uitgaven. Eventuele inkomsten zijn ook meegerekend.) De daling valt deze week lager uit omdat de positie van de dollar ook verzwakte, schrijft Kommersant.

Hoewel de devaluatie geleidelijk en beperkt is, doet het woord ‘devaluatie’ veel Russen denken aan de herfst van ’98, toen de roebel in een maand twee derde van haar waarde verloor. Voormalig directeur van de Centrale Bank Gerasjenko bekritiseert in Rossiiskaja Gazeta het communicatiebeleid van de CB. De CB had zelf duidelijk en op tijd de term koerscorrectie moeten communiceren. Vanaf het moment dat de pers de benaming ‘devaluatie’ ging gebruiken was het te laat. Nu moet de CB uitleggen dat deze devaluatie niet zulke grote gevolgen zal hebben. Russen hoeven zich overigens geen zorgen te maken, aldus Gerasjenko.

Ekspert stelt dat de CB de munt gecontroleerd wil laten dalen tot een natuurlijk marktevenwicht. Maar weet de CB wel waar dat evenwicht ligt? Bestaat er wel zo’n evenwicht? Omdat de daling van de olieprijs een belangrijke reden is voor de dalende waarde van de roebel, vergelijkt Ekspert de huidige roebelkoers met die van maart 2005. Dat was de laatste keer dat een vat olie 50 dollar koste. Sinds die tijd is de roebel ten opzichte van het mandje euro’s en dollars met 31,8% gestegen. Gaat dat er nu weer af? Niet direct. Er spelen immers meer factoren mee.

Mij vertellen deze cijfers wel iets over de mate waarin de waarde van de roebel in de laatste jaren is toegenomen. Nu overal ter wereld de luchtbellen barsten is een gecontroleerde ontluchting zo gek nog niet. Zeker wanneer je daarbij bedenkt dat een lagere roebelwaarde voordeliger is voor de eigen producenten. Concurreren met koopkrachtige importeurs is niet gemakkelijk.

Budget

Het budget 2009-2011 is goedgekeurd. “Ondanks de gevolgenvan de kredietcrisis voor de Russische economie worden de al geplande sociale verplichtingen voortgezet”, zegt parlementariër Fedorov in Rossiiskaja Gazeta.

Het bestaansminimum wordt verhoogd van 4135 tot 4989 roebel. Dit bestaansminimum (MROT), in 2007 nog 3713 roebel, is een rekenmaat voor allerlei sociale voorzieningen. Het minimumloon ligt overigens lager. De eenmalige uitkering voor moeders en de maximale werkeloosheidskering stijgen met respectievelijk 10% en 35%. Er gaat 75,5 miljard roebel naar sociale huurwoningen. Het budget voor de gezondheidszorg gaat met 59% omhoog, onderwijs met 26%. Er wordt 34,8% meer geld uitgegeven voor het stimuleren van de eigen nationale economie.

Zoals eerder vermeld blijft het budget in balans bij een olieprijs van 70 dollar per vat. Blijft de olieprijs gedurende 2007 lager, dan gaat dit ten koste van het Reservefonds. Er is al een wet aangenomen, waarbij de regering in 2009 middelen uit het Reservefonds mag overschrijven naar het budget zonder daarvoor eerst toestemming aan het parlement te hoeven vragen. In ruil brengt de ministerie van Financiën elk kwartaal verslag uit in de Doema.

Evsei Goervitsj geeft aan dat ook de belastinginkomsten zullen tegenvallen, wanneer de economische groei lager uitvalt dan verwacht. Kommersant bericht dat het budget voor 2010 herberekend zal worden voor een lagere economische groei. Voor 2009 wordt een groei van 3% verwacht. Eerder ging met uit van 6,5%.

Plan 2020

Premier Poetin heeft het al veel besproken lange termijnplan 2020 ondertekend. Ik breng u in herinnering: Als het aan Poetin en zijn klasje protegés ligt, kent Rusland in 2020 een BBP van 30.000 dollar per capita, (Dit is het niveau van het Italië van 2005. Nederland in 2005: 38.000) een gemiddelde levensverwachting van 72 tot 75 jaar en 30 vierkante meter woonruimte per persoon. De grondstoffeneconomie heeft plaats gemaakt voor innovatieve, sociaal georiënteerde economie.

Economische crisis

Rossiiskaja Gazeta maakt een lijstje van aangekondigde maatregelen in verband met de economische crisis: (1) Uit het budget gefinancierde banen (o.a. gezondheidszorg en onderwijs) worden vanaf 1 december 2008 gemiddeld 30% beter beloond.(2) Maximale werkeloosheidsuitkering stijgt met 1500 roebel per maand.(3) De pensioenen zullen in de komende twee jaar met 50% toenemen.(4)Er wordt 60 miljard roebel uitgetrokken voor het stimuleren van hypotheken. De overheid zal 40.000 woningen in aanbouw opkopen voor de wachtlijsten. De belastingaftrek voor de aankoop van een huis wordt verdubbeld. (5) Er wordt 5 triljoen roebel (141 miljard euro)in de banksector gepompt. De staat garandeert spaarrekeningen tot 700.000 roebel (20.000 euro). 98,5% van de rekeningen valt binnen die grens.(6)Regionale overheden mogen de winstbelasting voor het kleinbedrijf verlagen van 15% tot 5%. De Ontwikkelingsbank trekt 21 miljard roebel uit voor extra investeringen in deze sector.

Het Ministerie van Economische Ontwikkeling bereidt een wetsvoorstel voor waarbij de overheid banken assisteert in het verlenen van een uitstel van betaling op privérekeningen tot maximaal vijf jaar.

Het Ministerie van Gezondheidszorg en Sociale Zaken, Werkgeversorganisatie (RSPP) en de Federatie van Onafhankelijke Vakbonden zetten samen een wekelijkse monitor op voor de ontwikkelingen op de arbeidsmarkt. Inmiddels wordt er melding gemaakt van 200.000 ontslagen. Het is met name zaak om die bedrijven, waar hele steden van afhankelijk zijn, op tijd financiele steun te bieden alvorens zij tot grootschalige ontslagen overgaan.

Nornikkel

Tycoons Potanin (Interros) en Deripaska (Roesal) zijn het eens geworden over het gezamenlijk bestuur van metaalgigant Nornikkel. Het bedrijf was een project van Potanin en Prokhorov tot zij een scheiding aanvroegen en Prochorov vertrok. Deripaska kocht het aandelenpakket van Prochorov in de verwachting Nornikkel te fuseren met zijn eigen Roesal. Potanin probeerde op zijn beurt de controle over Nornikkel te behouden door een alliantie met Oesmanov (Metalloinvest) aan te gaan. Flink wat getouwtrek later sluiten beide heren een koude vrede: De bestuursposten worden eerlijker verdeeld. Voormalig hoofd van Presidentiële Administratie Volosjin houdt namens de staat een oogje in het zeil. De tycoons zeggen zich de komende drie jaren op het bestuur van de individuele bedrijven te willen richten. Wat zo’n crisis niet met je doet.

Persvrijheid

De zaak Politkovskaja is weer open voor de pers. Die ziet nu hoe de journaliste tijdens haar laatste dagen werd gevolgd. Ik verwacht weinig van dit proces. Daarvoor staan er te veel buitenlandse camera’s buiten de rechtszaal. Er zit hopelijk meer dynamiek in de zaak Beketov, de hoofdredacteur dan de “Waarheid van Khimki”, die vorige week in elkaar geslagen werd en wiens been inmiddels is geamputeerd. De Maatschappelijke Raad zal in het parlement een wetsvoorstel indienen om geweldpleging jegens journalisten zwaarder te bestraffen.

Reporters zonder Grenzen reageert plichtmatig op het initiatief; ‘Misschien zijn er in landen als de Filippijnen of Mexico speciale afdelingen, die uitsluitend geweldpleging tegen journalisten onderzoeken, maar zover wij weten zijn er nergens ter wereld speciale wetten voor journalisten. De bestaande wetten zijn voldoende. Dit is slechts een poging van de staat om Rusland een beter gezicht in de wereld te geven.“

Persoonlijk denk ik dat Reporters zonder Grenzen het initiatief niet goed (willen) begrijpen. Er is immers al aparte, zwaardere strafmat voor publieke figuren, nu gereserveerd voor bestuurders, politici, rechters en procureurs. Het initiatief betreft het aanvullen van dit lijstje overheidsdienaars met het beroep journalist. Mijns inziens is dit wel degelijk een serieus gebaar in de richting van de journalistiek.

Bakhmina

Voormalig Joekos juriste Bakhmina is inmiddels in een burgerziekenhuis bevallen van een dochter. De kans is aanwezig dat ze begin volgend jaar vervroegd vrij komt. Die kans neemt exponentieel toe wanneer het bekende clubje mensenrechtenactivisten ophoudt om Bakhmina een ‘politiek gevangene’ te noemen. “Het is nu beter geen uitspraken te doen die het gevangenisbestuur kunnen irriteren”, zegt de kersverse vader.

Vladikavkaz

Vladikavkaz werd deze week opgeschrikt door twee moorden. De eerste betrof de burgemeester Vitalii Karajev. Rossiiskaja Gazeta schrijft dat Karajev in het halve jaar sinds zijn aantreden orde in de stad heeft bracht. Criminele autoriteiten zouden daarvan niet gediend zijn, suggereert de krant. Een dag later bericht Kommersant dat de aanslag is opgeëist door de Osseetse Jamaat Kataib-al-Khoul. Als reden werd aangevoerd dat na de aanslag van 6 november waarbij 12 mensen omkwamen, op bevel van de burgemeester islamitische vrouwen onteerd zouden zijn. Ik stel me voor dat na de aanslag gepleegd door een zelfmoordterroriste, agenten de opdracht hebben gekregen om onder hoofddoekjes en of andere kledingsstukken te kijken.

De tweede moord werd gepleegd op de ondernemer Edoeard Koesrajev. Koesrajev heerste in de jaren ’90 over de transkaukasische snelweg en verdiende zijn geld met alcoholsmokkel.

Protest automobilisten

De verhoging van de invoerheffing op tweedehandse auto’s en onderdelen, bedoeld ter stimulans van de eigen productie (ook internationale merken), leidde tot protesten in verschillende steden. In Vladivostok, waar veel auto’s uit Japan ingevoerd worden, verlamde een toeterende protestcolonne drie uur lang het verkeer. Uit de auto’s werd met vuurwerk gegooid. Ekspert zag veel soorten auto’s: “Alle sociale lagen verenigden zich in protest.” In de Primorije biedt de import van auto’s werk aan 150.000 mensen.

Hervormingen leger

Het gerucht gaat dat een aantal hoge generaals hun ontslag heeft ingediend uit protest tegen de hervormingen van het leger. Grote groepen officieren zullen door de hervormingen hun baan verliezen. Het hoofd van de Generale Staf Makarov heeft op 11 november een decreet uitgevaardigd dat de militairen verbiedt over de hervormingen met de pers te praten. Het is daardoor lastig de geruchten naar waarde in te schatten

Internationaal

In Georgië onderzoekt een parlementaire commissie de toedracht van de oorlog in augustus. De voormalig Georgische ambassadeur Erosi Kitsmarisjvili in Rusland kreeg een pen naar zijn hoofd geslingerd, terwijl hij een boekje open deed over de lang bestaande plannen van Saakasjvili om met geweld Zuid-Ossetië en Abchazië in te lijven. Hier vindt u de Engelstalige samenvatting. Saakasjvili’s verklaring bracht weinig nieuws. Ik parafraseer: Georgië is de oorlog begonnen, omdat de Russen al eerder waren begonnen.

Er is een document uitgelekt waarin Oekraïne Rusland een tijdpad aanbiedt om de Zwarte Zee vloot uit de haven van Sevastopol terug te trekken. Het huurcontract loopt in 2017 af. Rusland zegt pas na 2017 over dit onderwerp te willen praten.

De Moskouse rechtbank steunt het besluit van de Hogere Militaire Procureur om de duizenden Poolse officieren, die in 1943 nabij Katyn zijn omgebracht, niet als slachtoffers van de repressie te behandelen. Dit was de laatste kans voor Rusland om uit eigen beweging een gebaar richting de nakomelingen te maken. De zaak gaat straks naar het Europees hof in Straatsburg. Dan houden de Russen de staatsgeheime rapporten natuurlijk helemaal stijf dicht. Nog 65 jaar?

Op 2 december vergadert de NAVO over de mogelijke toetreding van Georgië en Oekraïne. Het ligt in de verwachting dat beide landen geen actieplan voor toetreding (MAP) zullen krijgen. Deze week krabbelden de VS bij monde van Rice en ambassadeur Tylor al terug. De Navo is echter verdeeld. Een mogelijke uitkomst is een nieuw onbestemd voornemen om beide landen via een aparte regeling binnen te halen. Ik hoop dat Navo in staat is lessen uit de oorlog in Zuid-Ossetie te trekken. Onduidelijke beloftes en toezeggingen gaan een eigen leven leiden. Een duidelijk nee is veel beter, ook voor de twee landen zelf.

Medvedev bezocht Peru, Brazilië, Venezuela en Cuba. Het aanhalen van de banden met Zuid-Amerika, werd door Medvedev benoemt als “een serieuze geopolitiek besluit”. Wat wil hij daarmee zeggen? Wil hij de pesterij in de richting van Washington kracht bijzetten? Of bedoelt hij te zeggen dat het puur handel is, dat Moskou slechts geld wil verdienen en dat Amerikaantje pesten slechts een vermakelijk extraatje is? De commentaren stromen nog binnen.

Kommersant bericht dat de raketten die in Kozelsk geplaatst zullen worden, elders worden weggehaald. Per saldo komen er geen nieuwe raketten bij. Een handigheidje van Medvedev om militaire slagkracht te veinzen?