10/9/08

Week 40

Pensioenen

2020: De regering is akkoord met het lange termijn concept voor de sociaaleconomische ontwikkeling van Rusland tot 2020. Het ministerie van economische ontwikkeling buigt zich nog over enkele details en dan kan het bekrachtigd worden. De verschillen in beleidsvisies tussen het ministerie van financiën en het ministerie van economische ontwikkeling lijken nu beslecht. Ik neem aan dat het document ook nog door het parlement moet.

Volgens het concept behoort Rusland in 2020 tot de top 5 van landen met het hoogste BBP. Dit BBP bedraagt dan per hoofd van de bevolking 30.000 dollar (nu 13.900 dollar) Het gemiddelde salaris is niet lager dan 2700 dollar. De arbeidsproductiviteit neemt met een factor 3 tot 5 toe. Het energieverbruik neemt met 40% af.

Sociale premies:
De verrassing in het plan 2020 is de verhoging van de sociale premies (ESN) van 26 tot 34%. Deze verhoging komt ten gunste van het pensioenstelsel (6% extra) en de verplichte gezondheidsverzekering (2% extra). De werkgever gaat dus direct meebetalen aan de verhoging van de pensioenen. Daartegenover staat dat de regering de deur openlat voor het gebruik van het Fonds voor Nationale Welzijn (de ene helft van het voormalige Stabiliteitsfonds) om de BTW te verlagen. Dit besluit zal echter pas in 2009 worden genomen.

Pensioenen:
Minister Golikova van Gezondheidszorg: "Wanneer we dit besluit (over de pensioenen) nu niet nemen dan wordt het pensioenstelsel in 2050 voor 86% uit het federale budget gefinancierd." Met deze uitspraak wil de minster weergeven hoe ver de Russische maatschappij nog is van een situatie waarin werknemers en werkgevers mede verantwoordelijkheid dragen voor de pensioenen.

Wat gaat er veranderen? Rossiiskaja Gazeta onderscheidt drie leeftijdsgroepen: De eerste groep zijn de gepensioneerden van nu. Hun gemiddelde pensioen zal in 2010 minstens twee maal zo groot zijn als het huidige, of te wel 3 maal het bestaansminimum. Een deel van die verhoging zal tot stand komen door een 'valorisatie'. Dit wil zeggen dat gepensioneerden die voor 2002 hebben gewerkt een verhoging krijgen van 10%. Daarbovenop komt nog eens 1% verhoging voor elk gewerkt jaar voor 1991. Er was veel kritiek op de eerdere, te lage indexering van lonen uit de sovjet tijd. De 'valorisatie' wordt gepresenteerd als een instrument van 'sociale gerechtigheid'.

De tweede groep zit nu in de leeftijd van 40 tot 55 jaar. Ook zij zullen bij hun pensionering geen noemenswaardig spaarpensioen hebben opgebouwd. Het plan 2020 voorziet voor deze groep een gegarandeerd pensioen van 40% van het verdiende salaris.

De derde groep, die vanaf 2023 de pensioenleeftijd begint te bereiken, zal zelf een pensioen kunnen opbouwen en zo in veel mindere mate afhankelijk zijn van de staat.

Kritiek:
"Het meest ongelukkige moment", zegt analyticus Igor Nikolajev in Kommersant. Michail Orlov van de belangenvereniging voor ondernemers Opora spreekt over een significante last voor de personeelskosten van het MKB. Sjochin van de belangorganisatie van het bedrijfsleven RSPP wil andere maatregelen die de verhoging van de sociale premies zullen compenseren: verlaging van de BTW en snelle invoer van eerder gemaakte beloftes zoals meer belastingvoordelen op afschrijvingen.

Sociaal Econoom Goervitsj: De verhoging van de sociale premies treft niet zozeer de werkgever als wel de werknemer. Onderzoek wijst uit dat de last van belastingen vooral op de werknemer worden afgewenteld. Collega Gontmacher: "We mogen onze ogen niet sluiten voor het feit dat dit systeem het voordeligst is voor die sectoren met hoge slarissen en weinig werknemers, zoals de oliebedrijven. Deze maatregelen treffen de arbeidintensieve sectoren met lage salarissen het zwaarst; zoals de voedsel industrie en machinebouw .

Economie

Reddingsplan 2: Het reddingsplan van vorige week levert onvoldoende vertrouwen op: (1) De banksector gelooft niet dat de drie uitverkoren staatsbanken de geboden liquiditeitssteun onbaatzuchtig zullen delen met de andere banken. (2) De overheid beloofde vorige week nog dit jaar 250 miljard roebel (~9,6 miljard dollar) te investeren in aandelen van Russische bedrijven. Dinsdag liet vicepremier Koedrin doorschemeren dat dit mogelijk niet gebeurd.

Met reddingsplan 2 stelt de Centrale Bank van Rusland (CBR) 50 miljard dollar beschikbaar aan de VnesjEkonomBank (VEB). Dit bedrag zal worden gebruikt om Russische banken en bedrijven te helpen bij het herfinancieren van hun in het buitenland uitstaande schulden.

Volgens Ekspert was per 1 april was de totale buitenlandse schuld van Russische banken en bedrijven 477 miljard dollar. (De CBR heeft 580 miljard dollar aan reserves) In het vierde kwartaal van 2009 moet 71,6 miljard dollar worden afgelost. Normaliter wordt een groot deel van deze kredieten geherfinancierd. Door de financiële crisis zal dit percentage aanzienlijk lager liggen. Russische banken en bedrijven kunnen straks hun buitenlandse kredieten aflossen met krediet van VEB. "De rentepercentages van VEB zullen stevig zijn. Onverantwoord lenen wordt niet beloond. Bedrijven worden gestimuleerd om hun schulden zelf af te betalen", zegt de tweede man bij de CBR, Oeljoekajev.

Wanneer het reddingsplan uitgevoerd en gebruikt wordt, investeert de overheid een aanzienlijk deel van de reserves in de eigen economie. Tot voor kort was dit nog een hekel punt. Er gaan geruchten dat de positie van vicepremier Koedrin, die tot nu de oliewinsten zo veel mogelijk buiten de eigen economie wist te houden, wankel is.

Mijn eigen kritische noot: Kwantiteit is echter niet alles. Hoe snel komen deze miljarden beschikbaar en hoe lang duren de procedures? Kan het VEB personeel de stroom van aanvragen wel aan of worden de goede bedoelingen bedolven onder een bureaucratische lawine?

Vertrouwenscrisis: De eigenaar van een schoenenbedrijf vertelt Ekpert: "In de regionale media verschijnen lijsten van banken die in de problemen zouden zitten. De banken zijn bang om op deze lijsten terecht te komen. Hoewel hun liquiditeit best in orde is, stoppen de banken met het verstrekken van kredieten. Ze blijven op hun geld zitten, zodat ze in geval van massale paniek hun klanten kunnen betalen. "

Reinigende werking: Een Peterburgse projectontwikkelaar vertelt Ekspert: "Dit is het moment van de waarheid. Ieder bedrijf zal anders omgaan met de schuldenlast. Zo hebben wij een conservatief investeringsbeleid met langlopende kredieten. We hoeven pas in 2010 onze eerste afbetalingen te maken." Oleg Tinkoff (van de wielerploeg, JM): "Veel projectontwikkelaars zijn doorgeschoten: jachten, vliegtuigen. Eén projectontwikkelaar trouwt met Naomi Campbell, anderen kennen helemaal geen grenzen. Er klopt iets niet. De crisis komt op het juiste moment. Er worden enorme hoeveelheden grond gekocht, allemaal op krediet. Ik denk dat de crisis zijn nut zal hebben."

Aandelenmarkt: Vicepremier en minster van financiën Koedrin zei op dinsdag niet uit te sluiten dat de Russische indexen in het voetspoor van de Amerikaanse beursen zullen blijven dalen. Koedrin verwacht een olieprijs van tussen de 70 en 90 dollar per vat, een prijs die te laag is om de international investeerder opnieuw voor de Russische olie- en gassector te interesseren. Zaterdag bericht Kommersant dat gedurende de afgelopen week de RTS 16,7% en de MICEX (MMVB) 14,3% gezakt zijn. De daling is een stuk forser dan op andere beursen. Dit wordt wederom in verband gebracht met de relatief lage olieprijzen. Afgelopen maandag was het slagveld nog groter."Zwarter dan zwarte dinsdag" kopt website newsru.ru.

Economische groei: Oleg Vjoegin, voorheen hoofd van de Russische waakhond financiële markten, voorspelt voor 2008 een economische groei van slechts 4 tot 5%. Aan het begin van het jaar werd er gerekend op 7 tot 9% groei.

Opperste Arbitrage Hof:
Het sinds de komst van Medvedev vertrouweling Anton Ivanov liberaal georiënteerde Opperste Arbitrage Hof (VAS) koos deze week in drie zaken de kant van de ondernemer gekozen. De meest bekende zaak is die rondom het Moskouse vliegveld Domodedovo. De East-Line groep kocht in 1997 enkele gebouwen op de vlieghaven van een overheidsbedrijf dat de luchthaven indertijd beheerde. East-Line investeerde vervolgens meer dan 1 miljard dollar in de reconstructie van de gebouwen. Rosimoesjestvo, inmiddels de centrale beheerder van overheidseigendommen, claimde echter plots dat de privatisering in 1997 ongeldig zou zijn geweest. Volgens hen zou het vliegveld kunnen worden teruggevorderd. Het Opperste Arbitrage Hof besloot deze week in het voordeel van de East-Line groep. De investeringen in het vliegveld zijn lijken nu veilig.

Kommersant citeert een juridisch adviseur van TNK-BP: "VAS laat zo onomwonden weten dat het nu tijd is om een punt te zetten achter de vele deals tussen de overheid en het bedrijfsleven in de jaren '90. Een professor in de economie: "Rusland kent veel eigenaars, die hun bezit in handen hebben gekregen door privatiseringen waar juridische haken en ogen aan zitten. De positie van het Opperste Arbitrage Hof geeft hen een veiliger gevoel."

Concurrentie:
Anti monopolie waakhond FAS beschuldigt Gazprom-Neft en TNK-BP, samen goed voor 22% van de Russische markt voor olieproducten, van prijsafspraken. Binnen elke weken komt er naar alle waarschijnlijkheid ook een aanklacht tegen Rosneft en Loekoil, samen goed voor 40% van de markt. De dieselprijzen stegen tussen januari en juli met 53%, de prijzen van kerosine met 37.7%. Schuld en boete worden door de rechter vastgesteld.

Overheid


Corruptie: Medvedev presenteert zijn nationale plan voor de bestrijding van corruptie. Het plan bestaande uit vier pakketten met legio wetaanpassingen zal gezwind in het parlement worden besproken. Verenigd Rusland verwacht dat het plan al per 1 januari in werking kan treden. Rossiiskaja Gazeta citeert de president: "Corruptie heeft in ons land niet zo maar enorme vormen aangenomen, het is een gewoonte geworden, een alledaags verschijnsel dat het leven zelf karakteriseert. Ik praat over een zware ziekte, die onze economie verorbert en onze maatschappij verrot. Het bestrijden van de corruptie houdt rechtsreeks verband met de bescherming van het privaat eigendom in ons land, met de versterking van het juridische- en rechtssysteem en de uitbreiding van de vrijheid voor het ondernemerschap." Er werd gezegd dat Rusland deze voornemens wel snel zou vergeten, bijvoorbeeld na een gebeurtenis zoals het conflict in de Kaukasus. Het tegendeel is waar. We gaan met nog meer energie aan de slag."

Rechterflank: De partij SPS, de Unie van Rechtse Krachten zal zich op 15 november opheffen. Dat zullen de Democratische partij en 'Burgermacht' ook doen. Waarschijnlijk zullen de drie partijen zich de volgende dag verenigen in een nieuwe rechtse partij, die 'de steun van het Kremlin geniet.'

In de hogere regionen van de nieuwe partij is er plaats voor de huidige SPS voorzitter Gozman, de journalist Georgii Bovt en de voorzitter van de belangenvereniging voor het MKB 'Zakelijke Rusland' Boris Titov. Op maandag spraken ook oudgedienden Tsjoebais en Gaidar hun steun uit voor de nieuw op te richten rechtse partij.

De constructief georiënteerde liberalen verenigen zich om eindelijk weer echt mee te kunnen doen in de politiek. Kunnen de haantjes, die in geen geval vrede willen sluiten met het door hen zo gehate Kremlin dat ook?

Generale Staf: De generale staf gaat 'gepland optimaliseren'. Dit betekent een halvering van het personeel. Een deel van ontslagen betreft medici, communicatiemensen en juristen, die volgens de plannen van de minister van defensie Serdjoekov sowieso hun uniform zouden verliezen. Een ander deel betreft ongeveer 300 generaals en officieren. Het gehele Russische leger heeft ongeveer 1.134.000 manschappen, waarvan 330.000 generaals en officieren.

Milieu:
Minister Troetnjev roemt de oliepijpleiding nabij Sachalin 2 als een modelvoorbeeld van milieubewust bouwen. In 2006 was de schade aan het milieu aangericht door de toenmalige bouwers nog deel van de druk op Shell om het project te verlaten. Daags later bezoekt Troetnjev de beruchte cellulosefabriek aan het Baikalmeer. Het waterzuiveringmechanisme wordt in gebruik genomen, de lozingen in het meer lijken op te houden. Nu de luchtvervuiling nog.

Rehabilitatie laatste tsaar: Het Hoogste Gerechtshof heeft de laatste tsaar Nicolaas II gerehabiliteerd. In december 2005 werd een dergelijk verzoek nog afgewezen, omdat het neerschieten van de Tsaar en zijn gezin een gewone en geen politieke misdaad zou zijn geweest. Waarom moet de Russische staat de verantwoordelijkheid nemen voor iets wat een stelletje boeven tijdens een burgeroorlog heeft gedaan? Er is namelijk geen bewijs dat er een officieel bevel is uitgegaan, onderdeelden de rechters toen. Mensenrechtenactiviste Aleksejeva riep deze week nog: "Die rehabilitatie zal er nooit van komen. Het ontbreekt onze overheid aan politieke wil en geweten." De geest is nu uit de fles. Dat is wel zo rustig voor iedereen.

Onderwijs

Orenburg: Tijdens het instorten van een deel van een schoolgebouw zijn vijf leerlingen omgekomen. Tijdens de instorting werd er aan het gebouw gewerkt. De slechte staat van het gebouw was bekend. Een van de onderwijzers pleegde later zelfmoord. Haar wordt niets verweten. De grote vraag is nu of de kinderen weer in hetzelfde gebouw les zullen krijgen of dat er een ander gebouw voorhanden is. Het laatste nieuws is dat er een nieuwe school gebouwd zal worden.

Prestige:
Volgens een onderzoek van het VTsjIOM denkt 48% van de Russen dat je als leraar geen normaal salaris kunt verdienen. 64% van ondervraagden wil niet dat hun kinderen in het onderwijs gaan werken. Slechts 23% beschouwt het onderwijzersschap als een prestigieus beroep.

Internet: Ander onderzoek van het VTsjIOM wijst uit dat 31% van de Russen gebruik maakt van het Internet. In 2006 was dit percentage 24%. 11% bezoekt dagelijks op het Internet. Het overgrote deel gebruikt het internet voor werk of studie (62%). Het percentage gebruikers dat het internet voornamelijk als informatiebron ziet groeit van 10 tot 20%.

De financiering van de aansluiting van scholen op het internet komt in een lastige fase. Moskou heeft twee jaar lang de rekening betaalt en nu moeten de regionale overheden de portemonnee trekken. Sommige doen dat ook, anderen tonen zich verrast of schuiven de verantwoordelijkheid af op de gemeenten of de scholen zelf. Bovendien zijn de verbindingen vaak erg slecht. Rossiiskaja Gazeta schrijft dat wanneer de scholieren van het dorpje Vjoekovo nabij Brijansk het internet opgaan, de andere inwoners van het dorp niet meer kunnen bellen.

Internationaal

De militaire interventie in Georgië heeft van Rusland geen internationale paria gemaakt.

Zuid Korea: President Medvedev sprak in Moskou met zijn Zuid Koreaanse ambtgenoot. Er zijn vergevorderde plannen voor een railverbinding die de beide Korea's beter aansluit op de Transsiberische spoorwegverbinding. Producten made in Korea kunnen sneller en goedkoper de Europese markten bereiken via de Russisch spoorwegen dan via het zeetransport. De Koreanen willen de Russen ook helpen om de havens aan de oostkust te ontwikkelen. Tevens zijn er plannen voor de aanleg van hoogspanningslijnen van Rusland naar Zuid-Korea.

India: De militaire contracten tussen India en Rusland zijn weer vlot getrokken. In de periode tot 2010 zal er voor 20 miljard dollar worden geëxporteerd. Het vliegdekschip 'de admiraal Gorsjkov' mag voor 1,2 miljard dollar extra worden herbewapend. Ook de contracten voor de modernisering van de Mig 29 straaljagers gaan door. India is ook geïnteresseerd in een levering tanks. "Atoomonderzeeërs worden niet verkocht," zegt minister Serdjoekov.

Brazilië:
Minister Lavrov en zijn Braziliaanse ambtgenoot schrijven een gezamenlijke brief waarin staat dat Rusland Brazilië ziet als een van de sterkste kandidaten voor een permanente plaats in de VN Veiligheidsraad. "Onze landen zijn vandaag de dag waarachtige bondgenoten inzake de versteviging van de collectieve basis van het huidige wereldorde, de centrale rol van de VN in het oplossen van wereldproblemen en het realiseren van een multipolaire wereld."

Duitsland:
Merkel bezocht Medvedev. De Russische president : "De recente gebeurtenissen tonen aan dat de tijd voorbij is, waarin een economie en een valuta de wereld domineerde." Medvedev vertelde opnieuw zijn vaste boodschap aan de westerse media: "Wellicht zijn er mensen die terug willen naar een primitieve indeling van de wereld in het eigen en het vreemde. Wij in Rusland zijn ervan overtuigd dat het verleden onomkeerbaar voorbij is. Net zoals het onmogelijk is om de Berlijnse muur tot leven te wekken is het onmogelijk om terug te keren naar de koude oorlog. De wereld beweegt zich verder. Wij moeten ons aanpassen en niet vasthouden aan het verleden."

Merkel vroeg de deelnemers van de Duits -Russische conferentie 'De Peterburse dialoog" aan om openlijk te discussiëren over de periode van het begin van de jaren '90 tot aan dit moment: "We moeten er nu op toe zien dat onze zoektocht naar een algemene oplossing niet overslaat in een verschillend inzicht over de gebeurtenissen na de val van de Sovjet Unie,"citeert Rossiiskaja Gazeta.

Wijze woorden zo lijkt mij. De Russen willen begrijpen waarom onze regeringsleiders voor een uitbreiding van de Navo hebben gekozen. Europa wil begrijpen waarom De Russische regeringsleiders steeds minder vertrouwen zijn gaan geven aan de maatschappelijke en politieke ontwikkelingen van onderop.

Spanje: Ook de Spaanse premier Zapatero bezocht St. Petersburg. Er zijn geen handelsakkoorden te melden. Het lijkt met dat de EU lidstaten en Rusland vooral willen aftasten wat ieder zijn posities zijn in de rap veranderende wereld. Mededev:"De koude oorlog was zoals bekend gebaseerd op het ideologische verschil tussen Navo aan de ene kant en Rusland aan de andere kant [sic]. Op dit moment zien wij geen ideologisch verschil met Navo. Er kan gesproken worden over een verslechtering van de verhoudingen, maar daar zie ik niets dramatisch in.

Oekraïne: In het begin van de week verlengden Rusland en Oekraïne stilletjes het vriendschapsakkoord tussen beide landen. In dit akkoord staat echter weinig over de echt heikele punten zoals de militaire haven in Sevastopol. Later deze week bezocht de Oekraïense premier Timosjenko Moskou. Momenteel lijkt zij Moskous favoriete gesprekspartner. Dit lijkt echter meer flirt dan liefde. De gesprekken gingen over de gasprijzen. Poetin voerde de politieke druk op. Begrijpt de Oekraïne wel hoe negatief het WTO lidmaatschap voor de eigen landbouw en industrie zal uitpakken? Is het werkelijk zo dat Oekraïne zowel met wapens als personeel heeft bijgedragen aan de Georgische aanval op Zuid-Ossetië? Timosjenko waarschuwde Poetin de marktprijzen niet te dicteren, niet aan Oekraïne, niet aan Europa. "Ons land heeft geen behoefte aan shocktherapie."Er is nog steeds sprake van een schuld van 2 miljard dollar voor eerdere gasleveringen. Welke bank heeft op dit moment nog zoveel geld voor Kiev?

Gasprijzen:
Gazprom CEO Miller zegt dat de gasprijs voor Europa per 1 oktober 500 dollar per duizend kubieke meter bedraagt. Tot nu toe ging men ervan uit dat deze prijs pas rond de jaarwisseling bereikt zou worden.

Zuid-Ossetie: Een bus met explosieven veroorzaakte in Tschinvali zeven doden waaronder het hoofd van de Russische missie in Zuid-Ossetië. Later deze week stierf een Russische bouwvakker door geweervuur uit de richting van een 'Georgisch dorp'. Iemand wil het akkoord opblazen. Wie is onduidelijk. De Russen gaan voorlopig door met het terugtrekken van hun manschappen uit Georgië proper. Daar komen de Europese waarnemers langzaam op sterkte.

PACE: In de Raad van Europa werd deze week gedebatteerd over het Russisch-Georgische conflict. Er werd onder andere gestemd over een document dat stelt dat Rusland het stemrecht in de raad verliest wanneer het de erkenning van Zuid-Ossetië en Abchazië niet terugdraait. Zestig parlementariërs stemden voor, zesenzestig tegen. Het verzoek tot annulering van de erkenning is uiteindelijk opgenomen. De sanctie is weggelaten.