Medvedev of Poetin?

Ook Ekspert wil nu al weten wie straks de machtige man wordt, Medvedev of Poetin. Het weekblad interviewt Michail Krasnov,decaan van de faculteit voor constitutioneel een administratief recht aan de Hoogste School voor Economie.

Krasnov’s bijdrage aan de discussie: ‘In tijden van crisis, die onvermijdelijk en cyclisch zijn, krijgt vooral het constitutionele mandaat van de verschillende machten de overhand.’ Noch het charisma van Poetin persoonlijk, noch de versterking van de premierpositie veranderen het feit dat binnen het huidige constitutionele systeem de president in tijden van crisis de meeste machtsmiddelen heeft.

De president kan de premier ontslaan middels een speciale verordening. Vervolgens moet hij binnen twee weken een nieuwe premier benoemen. In de constitutie staat dat hij dit in samenspraak met het parlement moet doen. Stel dat de meerderheid van Verenigd Rusland niet wil instemmen, dan kan het parlement drie maal een kandidaat weigeren . Wanneer de president volhardt kan hij na deze drie keer het parlement ontbinden en zelf een premier aanstellen.

Bij een impeachment procedure tegen de president is niet alleen het parlement betrokken, maar ook de senaat en de rechterlijke macht. Beiden worden indirect door de president benoemd. Ook vereist de procedure de constatering van een misdaad begaan door de president. Krasnov: “Theoretisch is het mogelijk, maar het is bijna niet voor te stellen dat alle instituten zich tegen de president keren. Dat zou een bijna onmogelijke organisatie vereisen.” Wil Poetin Medvedev wippen, dan moet iedereen meewerken.

Krasnov behandelt drie mogelijke crisisscenario’s. In alle deze drie scenario’s heeft een impeachment procedure tegen de president de minste kans van slagen. Wat mij overtuigt in zijn verhaal is dat in elke crisissituatie de bestuurlijke elite verdeeld raakt wat tot gevolg heeft dat de president voldoende steun krijgt binnen de nationale elite en het parlement.

1/ Mede door de inflatiegroei stijgt het ongenoegen in de samenleving. De regering onder leiding van Poetin is niet in staat de prijsstijgingen in te perken. Er komen stakingen. De media bericht over hongerstakingen. Studenten en gepensioneerden gaan de straat op. Zij eisen een bevriezing van de prijzen en een harde aanpak van de ‘tussenhandelaren’. De regering bevriest de prijzen. Het bedrijfsleven reageert. Men gaat de zwarte markt op en sluist de activa naar het buitenland. De elite besluit dat er iemand politieke verantwoordelijkheid moet nemen. Voor de premier is dat eenvoudiger dan voor de president.

2/Het tweede scenario is de dreiging van een coup vanuit de veiligheidsorganen. Zij vrezen een snelle inperking van de macht van de staatsbedrijven en de mogelijk om daar geld af te romen. Er wordt compromitterend materiaal verspreid over een van de liberale vicepremiers. Deze vicepremier wordt vervolgens gearresteerd. Het private bedrijfsleven schrikt en mobiliseert haar lobby binnen Verenigd Rusland. Er volgt een schisma binnen de partij en de bestuurlijke elite. Er ontstaat vervolgens druk op de liberale president om de premier te ontslaan, wiens naam verbonden is aan de veiligheidsorganen.

3/ Een regionaal conflict in de Kaukasus loopt uit de hand. De situatie is al extra gespannen na NATO lidmaatschap voor Georgië en Oekraïne en de erkenning van de onafhankelijkheid van Zuid-Ossetië en Abchazië door de Russische Federatie. De partijen uit het regionale conflict kloppen om beurten aan bij Poetin en Medvedev. Het wordt een zaak van prestige wie van beide leiders het conflict kan oplossen. Dit maakt de relatie tussen hen explosief.

Krasnov voegt toe dat alleen de president bij machte is nieuwe parlementsverkiezingen uit te schrijven. Dit betekent dat ondanks de invloed van premier Poetin op de parlementaire meerderheid van Verenigd Rusland, de parlementariërs geneigd zullen zijn zich tot de president te richten. Ook de veiligheidsorganen weten donders goed dat het de president is die bepaald of ze een orde krijgen of ontslag. Voorts moet er erg getwijfeld worden of Poetin wel bereid zou zijn tot een machtsgreep. Wil hij daadwerkelijk de macht in handen houden, dan was gehoor geven aan de roep om een derde termijn veel eenvoudiger geweest.