Oekraïne en Centraal Aziatische gaskartel

De bakens voor de gasleveranties aan de Oekraïne zijn opnieuw verzet. De gasbedrijven van Rusland, Kazachstan, Oezbekistan en Turkmenistan zijn overeengekomen om vanaf 2009 over te gaan op ‘Europese prijzen’. Dit betekent dat de Oekraïne niet langer goedkoper gas uit Turkmenistan kan importeren. Betaalt men nu nog 179,5 dollar per 1000 kubieke meter (inclusief transportkosten voor Gazprom), in 2009 zal dit oplopen tot een bedrag tussen de 350 en 400 dollar. Europa betaalt in 2008 gemiddeld 354 dollar. Kommersant schat de totale extra kosten voor de Oekraïnse belastingbetaler op 3,3 tot 6,6 miljard dollar. Dat is snel gerekend 75-150 dollar per hoofd van de bevolking per jaar.

Ekspert ziet het akkoord als een goede zaak voor Rusland. Alternatieve routes voor Centraal Aziatisch gas om Rusland heen zoals de Nabucco pijplijn worden nu nog minder rendabel. Gazprom kijkt vooruit naar een tijd waarin de eigen productiebasis zal afnemen en positioneert zich nu ook als monopolist op het gebied van energietransport. Het ligt in de verwachting dat de transportkosten zullen gaan stijgen.

Zolang de prijsstijgingen voortduren zullen de periodieke conflicten tussen enerzijds Rusland en Gazprom en anderzijds de Oekraïne voortduren. Niet alleen zal de Oekraïne bij Gazprom korting op bijvoorbeeld de transportkosten proberen te bedwingen, ook zal het bijvoorbeeld een hogere huurprijs gaan rekenen voor het gebruik van de haven van Sevastopol, waar de Russische Zwarte Zeevloot gelegerd ligt.

Als resultaat van directe onderhandelingen tussen Gazprom en Naftogaz verdwijnen de tussenpersonen OekrGazEnergo en RosOekrEnergo. Het Oekraïense Naftogaz koopt vanaf maart het gas direct aan de grens. In ruil hiervoor krijgt Gazprom het recht om minstens 7,5 miljard kubieke meter gas rechtstreeks aan de Oekraïense industrie te leveren. Dit lijkt een politieke overwinning voor Timosjenko. Zij heeft haar kiezers beloofd de tussenpersonen aan te zullen pakken.

Dan wordt er nog gezocht naar een oplossing voor de leveranties van januari en februari dit jaar. Timosjenko lijkt voorlopig toegegeven te hebben voor het door Gazprom geleverde gas de volle mep van 315 dollar te betalen. Dit geeft Joestsjenko echter de mogelijkheid haar op deze toegeeflijkheid aan te spreken. De ervaring leert dat niets zeker is tot het geld op de rekening van Gazprom is bijgeschreven.