Medvedev’s lente

De verkiezingen brachten geen verassingen. Medvedev zal in mei als president geïnaugureerd worden. De reflecties over de kiesgang zullen de komende week wel loskomen. Voor deze week heb ik nog enkele observaties voorafgaand aan de verkiezingen uitgekozen, die laten zien hoe de persoon Medvedev andere geluiden uit de samenleving oproept dan de stabiliteit van Poetin. Zelf lijkt Medvedev dit goed te beseffen. Zijn ogenschijnlijke luchtige woorden over het aanbreken van de lente- ook te zien op het NOS journaal - was niet zomaar een praatje over het weer. Allereerst een heldere analyse van politiek psychologe Elena Sjestopal voor Kommersant:

“De persoon Medvedev is voor het grote publiek nog onduidelijk. Wanneer we mensen vragen op wie ze zullen stemmen, dan horen we zelden de naam Medvedev. Gewoonlijk antwoordt men: ‘je weet wel voor wie’ of ‘waarom vraag je het?’ Deze antwoorden geven het ‘doemdenken’ van de samenleving weer en tegelijk de wrevel over het idee dat ‘er voor ons besloten is’. We volgen al sinds het begin van de jaren ’90 de stemming voorafgaand aan de verkiezingen. Vroeger was men geïrriteerd omdat ‘men ons bedroog’. Het gevoel dat ‘men voor ons besloten heeft’, ‘men ons iets opgedrongen heeft’, is nieuw.“

“Een willekeurige overheid heeft een oprechte emotionele steun van de bevolking nodig. De huidige wrevel toont aan dat het volk begrijpt dat het gemanipuleerd wordt. Dit betekent dat al die PR technologie ter consolidatie van de maatschappij zijn grens heeft bereikt. En wanneer de overheid daar geen afstand van neemt, dan gaan er hele ander processen werken.“

“Een samenleving, die niet echt in de overheid gelooft, maar zich met haar verzoend, is zeer cynisch. Het volk zegt tegen de leiding: ‘wij doen net alsof we jullie vertouwen en jullie doen net alsof jullie ons respecteren. De mensen worden vervolgens veeleisender, dan ze tot nu toe waren en vervolgens zal de wederzijdse ontevredenheid groeien.

“Het massabewustzijn heeft nog niet besloten hoe te reageren op het toekomstige tandem. Poetin wordt vertrouwd, maar de overheid niet. De president is in het massabewustzijn immers gescheiden van de overheid door het eeuwenoude onderscheid tussen de tsaar en de bojaren. De president is het symbool van de macht. De premier is slechts een manager. “

“Men kan niet langer steunen op de machtsverticaal, waarvan de mogelijkheden voor de consolidatie van de samenleving uitgeput zijn. Nu moet de overheid, opdat de samenleving haar vertrouwt, ook beginnen de mensen te vertrouwen en hen in staat stellen een horizontaal burgerlijk zelfbestuur te bouwen.“

“De bestuurlijke elite, zo lijkt het, geloofde heilig dat het beter was de samenleving te manipuleren, dan toe te staan, dat het zichzelf reguleert. Daarom heeft de overheid nu andere mensen nodig, mensen die in staat zijn om in een pluralistisch systeem te besturen. … Het zal voor Medvedev, die 42 is, gunstiger zijn om samen te werken met leeftijdsgenoten en mensen die jonger zijn. “

“Als psycholoog is het mij niet ontgaan hoe de opvolger in de drie maanden van zijn electorale campagne veranderd is, hoe vastberadener zijn blik en wijze van spreken zijn geworden en hoe het uit zijn blik en gebaren steeds duidelijker wordt dat de curatele van zijn oude kameraad hem tot een last begint te worden. Hij is kortom niet de politicus, die de rol van marionet of zondebok aanneemt. Daarbij moet het niet vergeten worden dat de persoon die op de troon plaatsneemt - zelfs de meest uitvoerend georiënteerde en aan het team loyale politicus - zeer snel ontdekt dat hij alle instrumenten in zijn handen heeft om alle pogingen om hem te manipuleren te beëindigen.”

Ook Ekspert speculeert over een nieuwe lente: “Medvedev heeft een stap gezet om de oude mythe te ontkrachten dat de Russische burgers niet in staat zijn het vrijheidsidee in zich op te nemen. De Russische liberalen hebben al lang geaccepteerd dat niemand ooit op hen zal stemmen en dat Rusland alleen bevrijd kan worden van achter de rug van de paternalistische retoriek van de overheid. Tot een bepaald punt werkte dit: ten tijde van de eerste termijn van Poetin gingen liberale economische hervormingen goed samen met een politieke ‘bevriezing’. Maar dit werkte slechts tot het inmiddels bereikte punt.”

“Traditioneel is in Rusland de liberale bureaucratie de motor van de modernisatie. Dit begon niet onder Jeltsin, maar onder Aleksandr II. En nu – willen we het of willen we het niet – is er geen andere politieke kracht, die ‘een groot project’ kan neerzetten. Sprekend over het jaar 2020, stelde Poetin de uitdrukkelijke keuze: of een sterke economie, of het verlies van het land. Men kan zich afvragen of het echt zo dramatisch is, maar het moet erkend worden, dat de zo hoog gelegde lat een geheel andere maatschappelijke steun nodig heeft. Er is een geheel nieuwe kwaliteit van economisch beleid nodig, een beleid gericht op het ontsluiten van de ondernemersgeest van de bevolking.”

“En daarvoor moet er gestopt worden met het praten tegen de kiezers alsof het kleine kinderen zijn, moet de kloof tussen retoriek en daden overbrugd worden en het belangrijkste: er moet geloofd worden dat Rusland het vrijheidsidee wil aanvaarden. Dit is wat Medvedev probeert te doen.“

Rogozjnikov, plaatsvervangend directeur van het ‘instituut voor maatschappelijke planning’: “We staan net als 20 jaar terug voor een serieuze historische keuze. Hoewel in 1988 de keuze voor een open democratie ons land in een chaos stortte, hebben we nu de mogelijkheid om diezelfde weg op een ander wijze te belopen. We hebben nu een ontwikkelde middenklasse, een nieuwe president met liberale overtuigingen en een sterke premier.

Pavlovskii, jarenlang een quasi officiële spindokter van Poetin, is op zoek naar een andere rol voor hemzelf en zijn collega politicologen: “De Russische politiek is nog steeds te gepersonifieerd. We spreken graag over institutionele ontwikkeling, maar blijven toch het meest geïnteresseerd in de persoon in het Kremlin. Het is tijd om op te houden om over de persoon in het Kremlin te praten. Elk van ons moet nu zijn eigen ideeën voor de ontwikkeling van het land uitspreken.”

Kommersant doet verslag van een bijeenkomst over de toekomst van de nationale projecten. Een geparafraseerd fragment van de rede van Poetin geeft een inkijk in de redenen waarom de vertrekkende president voor Medvdev gekozen heeft: “Nog niet zo lang terug realiseerden we ons niet wat voor betekenis een effectief sociaal beleid voor de economie, voor het land als geheel en de samenleving kan hebben. Het sociaal beleid werd vooral opgevat als ‘de sociale dienst’ met al haar moedeloze attributen. In vergelijking met zulke aanlokkelijke en interessante begrippen zoals financiële activa, de export van grondstoffen, olie en gas zag het er onaantrekkelijk en hopeloos achtergebleven uit. Niemand wilde zich ermee bezig houden. Men vond het saai werk. Maar zoals ik al meerdere malen heb gezegd is het sociale beleid het allerbelangrijkste voor alle lagen van de overheid en bestuur.” De carrièrejagers weten nu wat ze (hadden) moeten doen om de aandacht van de baas te krijgen.

Poetin lijkt het drie dagen voor de verkiezingen niet nodig vinden zijn eigen verdiensten te verheerlijken. Zijn opvolger en de bestuurlijke elite moeten vooral niet gaan denken dat ze er al zijn: “Het is ons gelukt om de berg van chronische problemen uit het dode punt te trekken. Maar ik deel niet het optimisme van hen, die zeggen dat we die problemen hebben opgelost. We hebben ze nog niet opgelost, maar ze slechts uit het dode punt getrokken. We hebben de berg nog niet afgegraven.”