Conflict met Wit-Rusland

13/01/2007
http://www.izvestia.ru/politic/article3099992/
http://www.rg.ru/2007/01/10/neft-konflikt.html
http://www.expert.ru/articles/2007/01/11/Oiltranzit/
http://www.novopol.ru/article14481.html
http://www.rg.ru/2007/01/10/sankcii.html

Onderhandelingen
Op nieuwjaarsochtend lijkt alles in kannen en kruiken. De gasprijs voor Wit rusland verdubbelt bijna van 46 tot 100 dollar. Deze prijs zal in de komende drie tot vijf jaar verder stijgen tot het algemene Europese niveau van 230-250 dollar. Daarnaast stelde Rusland een exportbelasting van 180.7 dollar per ton olie. Een derde component van de onderhandelingen is de overdracht van aandelen van het Wit-Russische Beltrangaz aan Gazprom.

Tegenaanval
Loekashenko gaat op 1 januari echter onverwacht in de tegenaanval en voert een eigen tarief in dat de Russische transporteur Transneft moet betalen voor het gebruik van Wit-Russische pijpleidingen.

Olietarieven
De directe katalysator van het conflict zijn de respectievelijke in en uitvoer tarieven op olie. Izvestia schrijft: Andere landen betalen precies zo een tarief, maar vroeger was voor Minsk, als broederland alles anders. Wij exporteerden olie zonder tarieven en de Wit-Russische overheid verkocht het door. Van de winst over naar Europa geëxporteerde olie zouden ze 85% procent aan ons moeten afdragen. Zij gaven echter slechts de helft. Het Russische budget mistte, volgens de experts, jaarlijks 2 miljard. Nu betalen de Wit-Russen als alle anderen. Volgens andere bronnen kost de invoering van het tarief aan Wit-Russische kant 3.5 tot 4.0 miljard dollar.

De kraan gaat dicht
Rossiiskaya Gazeta interviewt Andrei Sjaronov, een hoge ambtenaar in het ministerie van economische ontwikkeling en handel: Vroeg in de ochtend van 8 januari stopte de doorvoer van Russische olie door pijplijn ‘vriendschap’. Waarnemers van Transneft aan het werk in Oost Europa merkten dit onmiddellijk en berichtten Moskou. Twee minuten later werd het commando gegeven om de kraan aan de Russische grens dicht te draaien. Wit-Rusland noemt deze stap ( aftappen van olie bedoelt voor Europa) ‘het in beslag nemen van goederen die op illegale wijze door het land vervoert worden’. Zij noemen dit illegaal omdat de Wit-Russische kant de betaling vereist van een invoertarief van 45 dollar per ton olie. Wij zijn echter niet van plan te betalen omdat dit tarief niet correspondeert met internationale wetgeving, de regels van de WTO en onze bilaterale afspraken.

Europa zonder olietoevoer
Duitsland, Polen, Tsjechië, Slowakije en Hongarije ontvangen vervolgens geen Russische olie meer. Izvestia verwacht geen problemen voor deze Europese landen mits het conflict langer dan weken gaat duren. Slowakije heeft de minste strategische reserves van Europa: voor 73 dagen. Elders is te lezen dat de Wit-Russen zelf slechts voor 42 dagen reserves hebben aangelegd. Niet echt goede kaarten om te bluffen, lijkt mij.

Telefoontje
Na een telefoongesprek tussen Poetin en Loekashenka op 10 januari gaat de olie weer stromen. Rossiiskaya Gazeta noemt het “het telefoontje van de vrede”. De eerste zin van het artikel is minder vreedzaam: ‘wij hebben gewonnen’. Er volgen nachtelijke vergaderingen, die op moment van schrijven voortduren. Herman Gref, minister van handel, laat zich ontvallen dat in het kader van een compromis Rusland bereid zou zijn om het exporttarief te verlagen.

Vriendschap onder druk
Het conflict over energie wordt door de Russische media geïnterpreteerd als de druppel die de emmer doet overlopen. Izvestia schrijft ‘de vriendschap is beëindigt’: Ondanks al zijn bijzonderheden zag het Kremlin hem toch als een garantie voor stabiliteit en gaf hem daarom stilzwijgende steun tijdens verkiezingen. Nu zijn er nog twee varianten. Of Loekashenka weet zonder politieke steun van Rusland te overleven in een nog verder geïsoleerde staat , of Wit Rusland concludeert met hulp van nabije (Rusland) en verre buren (EU) dat het beter af is zonder Loekashenka.

Uniestaat
Rusland ziet de tot voor kort preferentiële positie van Wit-Rusland - bijvoorbeeld wat betreft de afwezigheid van exporttarief op olie – als de eerste stappen richting economische en politieke integratie binnen een Uniestaat. Rusland rekende volgens Sjaronov op een sneller proces van integratie. Er is geen sprake van straffen of sancties, zo redeneert hij: Wit-Rusland verliest eenvoudigweg de voorkeursbehandeling, dat het kreeg in het kader van een snelle integratie naar een gemeenschappelijke staat. Wit-Rusland stelt de ratificatie van principiële besluiten in het kader van de eenwording keer op keer uit. Het idee ontstaat dat de Uniestaat, wat betreft onze Wit-Russische partners is verwatert tot een politiek leuze.

Moskou beledigd
Ook volgens Ekspert kunnen de plannen voor een Uniestaat voor lange tijd de kast in.
De krant citeert Khristenko, minister van industrie en energie: Op de vraag waarom Rusland het sinds 2001 niet betalen van winsten gemaakt door het doorverkopen van olie aan Europa tot nu toe heeft genegeerd antwoord hij dat dit te maken heeft met het lange onderhandelingsproces over de Unie. Het is in feite directe steun aan de Wit-Russische economie, in het bijzonder in het kader van de verkiezingscampagne. Het werd ingegeven door de omstandigheden.’ Ekspert concludeert dat Moskou met name beledigd is dat Loekashenka niet wil betalen voor de jarenlange politieke steun.

Khristenko heeft geen behoefte aan kritiek vanuit de EU: We zijn al lang gewend dat wanneer we een prijs lager dan de marktprijs rekenen, Europa roept dat we onze buren omkopen. Maar wanneer we marktprijzen invoeren roept Europa dat we onze buren chanteren.

Crisis breidt zich uit naar andere sectoren
Poetin gaf een dag na het afsluiten van de pijpleiding zijn regering de opdracht de maatregelen uit te werken die de Russische economie moeten beschermen. Deze maatregelen hebben betrekking op de relaties met onze partners met name Wit-Rusland. Khristenko legt de opdracht uit als een beëindiging van alle vormen van niet onderbouwde preferentiële behandeling voor Wit-Rusland.
Volgens Izvestia sluit de Russische overheid een algehele handelsblokkade niet uit: Sinds eind december is er al een hoger invoertarief voor suiker. Vergelijkbare maatregelen betreffende vlees zou voor Minsk catastrofaal zijn. Zij verkopen bijna al hun vlees aan ons. En ook schoenen, televisies en ijskasten. Wanneer wij deze producten niet kopen zullen we dat nauwelijks in onze portemonnee voelen. De Wit-Russen verliezen echter hun hele afzetmarkt.

Wit-Rusland staat ook niet stil. Vrachtwagens en personenvervoer die de grens vanuit Rusland over willen naar Wit-Rusland betalen nu een douanetarief van 9 dollar. Eerder koste dit ongeveer 3 dollar. Russische Vrachtwagens worden ook strenger gecontroleerd op hun documenten. Dit leidt tot verwarring en opstoppingen.

Presidentiele volmacht
Deze week gaat ook een nieuwe wet in kracht die de president de volmacht geeft zelf of op aandringen van de nationale veiligheidsraad economische sancties op te leggen aan willekeurige buitenlandse organisaties, staten en zelfs individuen zonder nationaliteit, die lang binnen het territorium van een bepaalde staat woonachtig zijn. Volgens experts legaliseert de wet niet alleen eerder ingevoerde sancties (zoals het verbod op de verkoop van Georgische alcoholische dranken en Litouws ingeblikt vis) maar schept ook de voorwaarden voor verdere uitbreiding van hun uitvoering.

Onenigheid in Doema
Niet iedereen in Rusland is blij met de harde houding van Moskou. Vanuit partijen in de linkse hoek die in de Uniestaat iets van een wederopstanding van de Sovjet Unie herkennen, klinkt de kritiek dat de huidige regering Rusland’s militaire en economische belangen schaadt en naar de pijpen danst van de grote exportbedrijven Gazprom en Transneft.
Parlementariërs van de KPRF en Rodina spreken over verraad aan onze Slavische broeders. Fomenko van Rodina maakt zich zorgen over de criminaliteit die verbonden is met illegale arbeid. ‘Krijgen we nu naast Georgische en Azerbeidjaanse groepen nu ook Wit-Russische?
De LDPR vindt alles hysterie: Als Wit-Rusland de prijs voor gas wil betalen die binnen Rusland geldt dan moeten ze maar een provincie van ons worden. Verenigd Rusland kaatst de bal terug naar de linkse oppositie: Het overheidsbudget betaalt 1.3 miljard dollar economische steun aan Wit-Rusland. We zouden dat geld ook kunnen gebruiken voor sociale projecten of de verhoging van pensioenen.

Meer kritiek
De sociaal democratische denktank novopol.ru klaagt dat de nationale televisiezenders gebruikt wordt als een megafoon voor de ‘oneerlijk bejegende’ corporaties Transneft en Gazprom: Het lijkt of al het nieuws over dit pijnlijke thema gemaakt wordt door de persdiensten van Miller (Gazprom) en Vainsjtok (Transneft). Het lijkt wel alsof beide heren belangrijker zijn voor Rusland dan de Uniestaat.