Ons eigen huis

23 mei 2006
http://www.rg.ru/2007/05/23/torshin.html

Een pittig stukje filosofische maatschappijkritiek dat nogmaals aantoont hoe het westen haar morele overwicht in Rusland heeft verloren dankzij de oorlog in Irak en de gekleurde revoluties in voormalige Sovjet republieken. Aleksandr Torshin is lid van de Senaat en was hoofd van het parlementaire onderzoek naar de Beslan tragedie.

In 2000 presenteerde het Freedom House een onderzoek naar ‘de eeuw van de democratie’, een samenvatting van de globale politieke veranderingen tijdens de 20^ste eeuw. Het onderzoek maakte gebruik van gegevens over politieke regimes van 192 landen in de wereld.

Volgens het onderzoek kennen 120 landen of 62,5% van de onderzochte landen een democratisch regime waarbij leiders worden gekozen na competitieve verkiezingen met meerdere partijen of kandidaten en waarbij oppositiepartijen de mogelijkheid hebben om het tegen de machthebbers op te nemen of deel te nemen aan het vormen van een nieuwe regering. Aan het begin van de 21^ste eeuw leeft 58,2% van de wereldbevolking in een democratie.

Het onderzoek bevestigd het feit dat de erkenning van democratische waarden de algemeen geaccepteerde norm is geworden.

Na de sociale transities in centraal en oost Europa aan het eind van de jaren 80 verloren de westerse landen het monopolie op de ware democratie. De politieke, economische en sociale veranderingen in de postsocialistische landen vereisten een snelle zoektocht naar nieuwe politieke idealen. Deze nieuwe idealen zijn in de meeste gevallen de democratische waarden naar westers model, in de regel, liberale waarden. Het gevolg is dat men de door een roze bril bekeken westerse democratieën tot fetisj heeft verheven. Zij zijn geworden tot onbetwiste waarden, die onder alle omstandigheden beschermd moeten worden.

De idealisatie van democratie overschaduwd haar ware inhoud. Democratie is geen doel op zich en niet het beeld van sociaal-politieke perfectie. Het is niet meer dan een instrument voor het nastreven van doelen in het belang van de samenleving.

We bevinden ons in een periode waarin het fetisjisme van democratie zijn top kent. Dit houdt onder andere verband met de identificatie van democratie met vrijheid, gerechtigheid en economische welvaart. Het is een zeer gevaarlijk tendens. Het gevaar komt in de eerste plaats voort vanuit het causale verband tussen het fetisjisme van democratie en sociale passiviteit; het verlies van het gevoel van persoonlijke verantwoordelijkheid voor alles wat in het hier en nu gebeurd. De onvermijdelijkheid van de opkomst van democratie is immers het teken van het eind van de geschiedenis.

Het is algemeen bekend dat iedere substantie giftig kan zijn. Twee lepels honing is zoet en lekker, maar wanneer iemand in één keer een kilo honing eet, leidt dat tot een zware vergiftiging. De huidige politieke wereld is vergiftigd met formaliteiten en clichés. Het westen lijkt meer en meer op een oude natuurreligie; met de overduidelijke onwil om door te dringen tot de kern van het verschijnsel, gelooft het in de kracht van totems en fetisjen.

Voor slecht willende politici is het fetisjisme van democratie een instrument voor het realiseren van hun doelen. Wat is er nodig om hun invloed op naburige gebieden te vergroten? Ten eerste moet men daar geraken en ten tweede moet men zich daar ingraven. Daarom stuurt men eerst een koor van democratie brengers en vervolgens een contingent met automatische wapens. De techniek is al bekend sinds de tijd van franciscaanse monniken en conquistadores.

De recente geschiedenis van de ontwikkeling van de democratie kent vele voorbeelden van een cynisch democratisme, waarbij na volledige overeenstemming met parlementaire procedures, beslissingen worden genomen die leiden tot de dood van vreedzame burgers van andere staten. Geciviliseerde Europese staten sturen onder het mom van democratie hun soldaten naar andere landen om daar met behulp van tanks en luchtbombardementen burgers te doden. De export van democratie is net zo gevaarlijk als Trotskii’s export van de revolutie. Wij kwamen al ten tijde van de Sovjet Unie tot die conclusie. Maar zij die ons democratie onderwijzen lijden zichtbaar nog steeds aan de wens een mentor voor anderen te zijn.

Onze soevereine democratie heeft niets van doen met de neiging tot autarkie en zelf isolatie. Rusland is een open land. In Europa laten sommige landen, die zichzelf als democratisch beschouwen, geen buitenlandse waarnemers toe tijdens hun verkiezingen. Dit weerhoud hun er niet alleen van trots te zijn op hun democratie maar ook denken zij het recht te hebben om hun waarnemers naar verkiezingen in Rusland te sturen.

Maar wij leven in ons eigen huis. Wij weten hoe het bij ons in mekaar steekt. Wat te doen en wat niet te doen. Wij moeten een efficiënte samenleving opbouwen.

Het Russische proces richting democratie komt qua fundamentele vectoren volledig overeen met de weg die ander landen ook bewandeld hebben. Onze weg blijkt echter meer te meanderen en langer te duren. Het begrijpen van de bijzonderheid van deze weg is het begrijpen van de bijzonderheid van Rusland zelf. Maar laten we het eens zijn dat, wanneer we erkennen dat Rusland zijn bijzonderheden kent, het onvermijdelijk is dat elke willekeurige politieke formatie die ons land kiest voor de opbouw van de staat afwijkt van de gestelde regel. Er bestaat geen vaststaande waarheid toepasbaar op elke democratie.