Het bestuurlijke debat

Het kwalitatief en kwantitatief arme electorale debat tussen de kansloze presidentskandidaten speelt zich aan de zijlijn af. Binnen de bestuurlijke elite, gegroepeerd rond de consensus dat Poetin’s keus Medvedev de beste optie voor het land is, speelt zich het daadwerkelijke debat af over de te kiezen strategie voor de komende jaren.

Medvedev’s toespraak in Krasnoyarsk op 15 februari kan worden gezien als zijn electorale programma. In zijn rede verwijst Medvedev herhaaldelijk naar de door Poetin aangegeven ontwikkelingsstrategie tot 2020. De kernpunten van het tandem Medvedev - Poetin zijn het verankeren van het rechtsbewustzijn in de samenleving, de strijd tegen de corruptie, het verbeteren van de infrastructuur, een kenniseconomie gericht op innovatie, optimalisatie van de belastingwetgeving, het milieuvraagstuk, minder barrières voor het kleinbedrijf en de ontwikkeling van de middenklasse.

Ekspert wijst erop dat veel van de plannen van het tandem voortkomen uit de Maatschappelijke Raad, dat als een parapluorganisatie functioneert voor verschillende maatschappelijke organisaties zoals ‘Zakelijk Rusland’, de “Russische Unie voor Industriëlen”, de belangenvereniging voor het midden- en kleinbedrijf OPORA en andere instituten van expertise zoals de liberaalconservatieve denktank ‘de club van 4 november’. De laatste organisatie wordt in het bijzonder genoemd omdat het een project is van de hoofdredacteur van Ekspert Valerii Fadejev.

“Het is naïef te denken dat de hoge superieuren nu hun werk gaan doen volgens het door ons aangereikte ontwikkelingsplan, “ zegt Fadejev tijdens een door de Maatschappelijke Raad georganiseerde hoorzitting. “Poetin heeft slechts de contouren van het grote project aangegeven en nu moet het actieve deel van de maatschappij zich betrekken bij de uitwerking van de details en de uitvoering. “ “In de details is het plan helemaal niet zo rooskleuring als veel van de luisteraars naar de presidentiële toespraak willen denken. Er zijn overduidelijk positieve veranderingen merkbaar in het economische en sociale beleid, maar veel van deze veranderingen dragen een ongestructureerd en chaotisch karakter. In het verslag van de hoorzetting komen de volgende punten naar voren.

* De voorzitter van commissie binnen de Maatschappelijke Raad voor arbeidsrelaties en het pensioenstelsel, Oleg Neterebskii wijst erop dat ondanks de positieve indicatoren van economische groei, de spanningen in de maatschappij voortduren. “Veel burgers denken dat de resultaten van de economische activiteit onrechtvaardig verdeeld worden. Trouwens, niet alleen de overheid is geïnteresseerd in het wegnemen van deze spanningen, maar ook het zakenleven, dat aan de onderhandelingstafel vaak met de problemen van de werknemers wordt geconfronteerd. Niemand vaart immers wel bij stakingen, niet de werknemer, niet de werkgever. Feitelijk is er in ons land geen ‘sociaal partnerschap’.”

* De overheid moet volgens Neterebskii meer aandacht geven aan de ontwikkeling van het pensioenstelsel. “Geheel onnodig wordt er een nieuwe hervorming doorgevoerd, terwijl het voldoende zou zijn om te inhoud van de hervormingen uit 2000 goed uit te voeren.

* “De sociale belastingen moeten beter worden uitgewerkt. Deze belastingen hebben nu een uiterst ‘filosofisch’ karakter.”

* De president van de Russische Spoorwegen, Jakoenin, ook uitgenodigd op de hoorzitting, benoemt een ander probleem: ‘’De salarissen groeien, maar de arbeidsproductiviteit niet.” “Veel Russische arbeiders worden nu ondergewaardeerd, maar salarisstijgingen moeten in overeenstemming zijn met het groeitempo van de arbeidsproductiviteit en niet worden gefabriceerd op toewijzing van bovenaf.” “De gouverneurs kreunen.”

* De voorzitter van ‘Zakelijk Rusland’ Boris Titov wijst erop dat het aandeel van het kleinbedrijf in het nationaal product volgens een door zijn organisatie in samenwerking met de Wereldbank gehouden onderzoek 11,4% is en niet de 13% die Medvedev in zijn toespraak in Krasnojarsk noemt. “Ondanks de lichte overdrijving blijft het getal afgrijselijk laag.”

Op basis van de hoorzitting heeft de maatschappelijke Raad een reeks aanbevelingen gedaan aan de politiek en het bedrijfsleven.

Kommersant bericht over discussies in de regering. Het Ministerie van Financiën ziet op korte termijn geen mogelijkheden voor een verlaging van de BTW, zoals beloofd door Medvedev en Poetin. Bij een verlaging van de BTW van 18 tot 12% zijn de verliezen voor het budget berekend op gegevens uit 2007 22 miljard euro per jaar. In 2011 zal dit verlies oplopen tot 27 miljard euro. “Als Minister van Financiën Koedrin de BTW wil verlagen dan moet hij snijden in de andere uitgaven van het budget”, zegt de rector van een economische universiteit Vladimir May. Plaatsvervangend Minister van Financien Sjatalov bevestigt enkele dagen later dat het budget voor de komende jaren al opgemaakt is, implicerend dat het ministerie geen ruimte ziet voor de beloofde belastingverlaging.

In een open brief aan Rossiiskaja Gazeta schrijft Evsei Goervitsj, voorzitter van de ‘Economische Expert Groep’, dat het zakenleven en de overheid elkaar middels een optimalisatie van belastingen kunnen helpen. De belastingheffing zou omlaag kunnen, wanneer daarbij de belastbare basis verbreedt wordt door nieuwe bedrijven te starten en al bestaande uit het grijze circuit te trekken. “Een derde van de Russische salarissen wordt nog in een envelop uitgekeerd.” Daarbij vermeldt hij wel dat een eerder verlaging van de Sociale Belasting niet tot noemenswaardige verbetering geleid heeft. De door Poetin voorgestelde vrijstelling van Sociale Belasting van uitgaven van de werkgever aan opleidingen en medische verzekering voor de werknemers verwelkomt hij. Er moet wel opgepast worden dat dit administratief niet te ingewikkeld wordt.

Terugkomend op de BTW, zegt hij, dat het niet zozeer de bedrijven maar vooral de consument zal zijn, die van een BTW verlaging produceert. Een consumptievraag, die sneller stijgt dan het aanbod van de eigen productie, leidt eerder tot een verhoging van de import dan tot de uitbreiding van de eigen industriële productie. Wanneer het doel is de eigen industrie te stimuleren is een verlaging van de winstbelasting wellicht veel effectiever. Juist zo’n maatregel verbetert het investeringsklimaat. Medvedev sprak overigens ook over een differentiëring van de winstbelasting ter stimulatie van innovatieve sectoren.

Medvedev’s plan voor het oprichten van een staatsbedrijf dat moet optreden als opdrachtgever en exploitatiemaatschappij van door de overheid gefinancierde snelwegen en andere infrastructurele objecten stuit op bezwaren van monopoliewaakhond FAS. FAS baas Artemev zegt te hopen, dat de overheid niet de oprichting van nog een staatsbedrijf steunt , maar de keuze maakt voor de ontwikkeling en demonopolisatie van de economie en onafhankelijk beheer van de snelwegen zal bespoedigen.

Hierbij moet worden aangetekend dat bijvoorbeeld Artemev zich in een lastige positie bevindt. Is dit werkelijk wat Medvedev wil of worden hij en ander bureaucraten getest op een eigen verantwoorde en onafhankelijke positie? Medvedev, immers, heeft zich ook kritisch opgesteld jegens de staatsbedrijven door te stellen, dat hij het aantal overheidsfunctionarissen dat bij deze staatsbedrijven werkt wil verminderen.

De Minister van Economische Ontwikkeling en Handel zit in haar maag met de opdracht te kijken hoe de hoogwaardige verwerking van olieproducten op eigen bodem gestimuleerd kan worden middels een differentiatie van de exportheffingen. Dit soort plannen lijken op het eerste oog een gouden greep, het ministerie maakt zich echter zorgen of de uitvoering wel een netto verbetering oplevert. Ontstaat er niet meer administratieve last voor de Belastingdienst , nieuwe mazen in de wet voor belastingontduiking en een voedingsbodem voor corruptie? Een anonieme ambtenaar geeft toe dat het ministerie verrast is door deze plannen. “Ik heb er nog niet eerder van gehoord.”

Rossiiskaja Gazeta herinnert de lezer dat tot 2004 dergelijke hoogwaardige productie gestimuleerd werden met een vrijstelling van de BTW . Nabijoelinna van Economische ontwikkeling denkt volgens dit artikel dat er met een verlaging van exportheffingen alleen weinig bereikt kan worden. Over de belastingen gaat echter haar collega, de uiterst zuinige Koedrin. Ondanks het ontslag van Herman Gref als minister van Economische Ontwikkeling blijven beide ministeries naar elkaar wijzen.
Ook Goervistj betwijfelt het nut van dergelijk belastingmaatregelen ter stimulering van investeringen in technologie en innovatie. Zonder functionerende concurrentie op de markt zullen bedrijven geen daadwerkelijke stimuli ondervinden om te innoveren.