Kort nieuws week 22

Gerasjenko

De opvolging van Poetin gaat niet zo zeer om de poppetjes als wel politieke hervormingen, zegt mogelijke presidentskandidaat Gerasjenko in een interview met Kommersant. In tegenstelling tot zijn vaak recalcitrante oppositiegenoten eert hij Poetin met de orthodox geladen benaming ‘wonderdoener’. Zijn opvolger zal het niet eenvoudig krijgen. Hij of zij zal worden geconfronteerd met een gebrek aan legitimiteit. Legitimiteit kan volgens Gerasjenko verdient worden door vrije verkiezingen gevolgd door politieke hervormingen: Meteen na de verkiezingen zal de nieuwe president een deel van zijn of haar macht moeten afstaan aan de parlementaire meerderheid.

Mij valt op dat politieke hervormingen niet alleen de wens is van Gerasjenko maar ook van de partij ‘Verenigd Rusland’, die de parlementaire meerderheid vorm geeft. Hen gaat het met name om de vertegenwoordiging van (hun) partijbelangen in het kabinet. Wanneer dit gebeurt betekent dat automatisch ook minder macht voor de nieuwe president.

Partijstrijd

Sergei Mironov van Rechtvaardig Rusland voorspelde deze week dat zijn partij en de communisten na de verkiezingen één blok zullen vormen. Deze uitspraak zette kwaad bloed bij de leiding van de KPRF. Zij zien geen enkele reden voor samenwerking met een pro-Kremlin partij. Ik kan Mironov wel volgen. Na het vertrek van Poetin is ‘Rechtvaardig Rusland’ immers een gewone oppositiepartij zonder bijzondere bescherming en zitten beide linkse partijen als minderheden in een parlement gedomineerd door het rechtse, centristische ‘Verenigd Rusland’.

Mironov opperde ook een enigszins populistische belasting op luxeartikelen. Critici noemen het symboolpolitiek. Belasting op onroerend goed of op erfenis zou veel effectiever zijn. De orthodoxe kerk, een niet de onderschatten factor, houdt wel van symboolpolitiek.

Terwijl Rechtvaardig Rusland zijn pijlen op de linkse kiezer richtte, beloofde ‘Verenigd Rusland’ andermaal dat 20% van hun parlementariërs jonger zal zijn dan 35 jaar. Dit ter motivatie van de leiders van de diverse jongerenbewegingen, gelieerd aan de partij zelf of het Kremlin.

Verenigd Rusland presenteerde deze week ook het mechanisme waarmee de partijlijsten voor de parlementsverkiezingen worden opgebouwd. De truc zit hem in het aantal lijsten per regio. Is er een goede lijsttrekker in de regio, meestal de gouverneur, dan komt er één lijst. Heeft de gouverneur van de regio geen partijkaart van VR of is hij incapabel in de ogen van het federale partijbestuur, dan wordt de lijst opgesplitst in twee tot vier delen.

Belastingvoordeel NGO’s

De ministeries van financiën en economische ontwikkeling bereiden een wetsontwerp voor dat niet- commerciële organisaties vrijwaard van belastingheffing op inkomsten. Het zou om een totaalbedrag gaan van 57 tot 86 miljoen euro. Organisaties moeten echter wel willen garanderen geen politieke en commerciële activiteiten te ontplooien.

Op dit moment betalen NGO’s 24% belasting op inkomsten uit verleende diensten. Er staan 359 duizend NGO’s geregistreerd. Hun jaarlijkse budget is tezamen 3,6 miljard euro, een half procent van het BNP. Een derde van het bedrag komt uit schenkingen, 17% vanuit buitenlandse fondsen. De rest, ongeveer de helft, wordt zelf verdient.

Verschillende mensenrechtenactivisten vallen over de formulering vande extra vereisten. ‘NGO’s voeren immers per definitie geen politiek.’ ‘Kennen de bureaucraten hun eigen wetten soms niet’, klagen ze zuur. ‘Ik betwijfel of de overheid belastingvoordeel wil geven aan die NGO’s die deel zijn van de oppositie’, zegt Lev Ponomarev. Als Nederlander vraag me weer af hoe je deel kan zijn van de oppositie zonder politiek te bedrijven.

Oppositiemarsen

Volgend weekend is het weer raak. Eerst 9 juni in Sint Petersburg en dan 11 juni in Moskou. In Sint Petersburg willen de organisatoren over de Nevskii prospekt lopen. De lokale overheid heeft hun het park ter ere van de 50 jarige verjaardag van de oktober revolutie aangeboden. Dit werd uiteraard niet geaccepteerd door de organisatie. Van hetzelfde laken een pak in Moskou. De lokale overheid biedt de organisatoren de mogelijkheid langs de kade van Taras Sjevtjenko te lopen. De organisatie wil echter over de Tver boulevard lopen.

‘Een Ander Rusland’ lid Kasjanov is nu officieel presidentskandidaat voor zijn kleine ‘democratische’ partij. Zijn programma verschilt niet veel van de Kremlin koers, behalve dan dat hij de olie, gas en energiemarkt wil openstellen voor buitenlandse bedrijven. Helaas voor Kasjanov mogen de laatstgenoemden niet stemmen.

Kunst en cultuur

Poetin sprak woensdag met de leden van de presidentiële raad voor kunst en cultuur. Rode draad in de gesprekken was de functie van de Russische cultuur in de opvoeding van de jeugd. De jonge generatie moet immers beschermd worden tegen de invloed van ‘het westerse surrogaat’. Een leuke uitspraak van cinematograaf Dondurei: ‘De relatie tussen volk en cultuur is als een computer. Verwijder de software en je hebt niets anders dan een hoop ijzer.’

Volgens Poetin is internet een onafscheidelijk deel geworden van het leven van jongeren. Toch is maar 0,5% van de informatie op het net gericht op culturele opvoeding. De overheid moet meer in het internet investeren. Criticasters van persvrijheid in Rusland kunnen zich verheugen: er werd met geen enkel woord gesproken over het afgrenzen van informatie.

Poetin maakte zich lichtjes belachelijk door fel uit te halen naar de tv kanalen, die in zijn ogen te veel buitenlandse soaps zouden uitzenden. Waarschijnlijk is het vele jaren terug dat hij voor het laatst een avondje achter de buis zat. Het aantal buitenlandse producten is op de meeste zenders inmiddels gedaald tot 8-15%. Pavel Sjeremet van kanaal 1: ‘De kijker wil slechts drie onderwerpen: politiek, sport of bloed. Serieuze politici zijn er niet, Russische sporters presteren ondermaats en wat er over blijft is bloed.’

Sociale en humanitaire wetenschappen moeten meer prioriteit krijgen, concudeert de raad. Er ligt te veel nadruk op economische en technologische vraagstukken. Dit geldt voor alle leeftijdsgroepen. Kunstacademies en bibliotheken zouden meer geld moeten krijgen. Vernieuwing van bibliotheken zal gebeuren onder auspiciën van de Presidentiële Bibliotheek vernoemd naar Boris Jeltsin en het Fonds voor de Russische Taal.

Kovytkin

Kommersant verwacht dat de licentie van TNK/BP voor het winnen van gas uit het Kovytkinveld over twee weken wordt ingetrokken. Het uitstel zou te maken hebben met het economische forum in Sint Petersburg van het aankomende weekeinde.

De dochteronderneming van TNK/BP, Roesija Petrolium, tekende ooit een contract waarin stond dat het veld 9 miljard kubieke meter gas per jaar aan de Irkoetsk regio zou leveren. Er wordt nu echter maar 33,8 miljoen m3 per jaar gewonnen. Twee keer heeft het bedrijf tevergeefs verzocht om aanpassing van de licentie. De regio zou helemaal geen 9 miljard m3 nodig hebben.

Kommersant ziet twee mogelijke scenario’s. Of de licentie vervalt aan de staat en wordt vervolgens opnieuw in de verkoop gezet. Of Gazprom koopt een meerderheidsbelang in het conflict en belooft de productie op te voeren terwijl ondertussen via andere Gazprom velden de gastoevoer naar de Irkoetsk regio wordt verzekerd.

Volgens Ekspert hebben de Britten zich al verzoend met het verlies van de licentie. Het bedrijf maakte zojuist bekend dat het 1 miljard dollar investeert in een project aan de Libische kust. ‘Is het niet vreemd dat de Britten in kolonel Kaddafi wel een goede partner zien?’, sneert de journalist van Ekspert.

Prochorov

Tycoon Prochorov maakte al eerder bekend zich terug te trekken uit het staalimperium dat hij samen met Potanin heeft opgebouwd. Na verkoop van verschillende pakketten aandelen stopt hij 17 miljard dollar in de Oneksim bank. De bank gaat investeren in de ontwikkeling van nanotechnologie, waterstofenergie en geologisch onderzoek naar de aanwezigheid van delfstoffen (geen olie en gas) Ingewijden vertellen me wel vaker dat we ontwikkelingen op het gebied van duurzame energie uit Rusland kunnen verwachten.

Loegovoi

Loegovoi krijgt in de Russische pers ruime aandacht voor zijn alternatieve theorie. MI6 en Berezovskii zouden hem hebben willen rekruteren voor het verkrijgen van compromitterend materiaal over het gezin van Poetin. Als echte patriot was dat voor hem natuurlijk geen optie.

Zijn onthullingen over een netwerk dat voor Russische ‘dissidenten’ Brits asiel zou regelen in ruil voor anti-Russische artikelen in de westerse pers en contacten tussen Berezovskii en Tsjetsjeense terroristen passen goed in het wereldbeeld dat vele Russen hebben en lijkt zo de bevestiging van lang gekoesterde vermoedens te zijn. In principe werkt het mechanisme niet veel anders als bij ons in het westen. Een paar wilde verhalen over Russische spionnen en het zal Poetin wel geweest zijn.

Interessanter vind ik Ekspert's ontdekking dat in de Engelstalige vertaling van het uitleveringsverdrag tussen Rusland en de Europese conventie staat dat ‘Russia may not extradite’. De tekst geeft ruimte voor een keuze. De Russischtalige tekst gebruikt echter de bewoording ‘mozjet ne byt’, dat zoveel betekent als ‘in geen geval’.

Toen de Britten in de afgelopen week om uitlevering van Loegovoi vroegen, dachten zij dus op basis van hun documenten dat Rusland een keuze zou kunnen maken. Vertegenwoordigers van de Russische overheid antwoordden echter op basis van hun document dat er volgens de wet geen sprake van uilevering kan zijn. De Britten interpreteerden dit vervolgens ‘door de fout in de vertaling’ als een politiek gemotiveerde afwijzing van hun verzoek.

Boetovo

Deze week weer aandacht in de pers voor het dorp Boetovo, nabij Moskou. Daar wil het bouwbedrijf Glavstroi woningen bouwen, maar stuit echter op de onwil van lokale bewoners. Vorige week stemde twee activisten van het eerste uur in met een verhuizing. Voor een woonruimte van 13 m2 krijgen ze twee éénkamer woningen terug.

Meteen kwam het bouwbedrijf met groot gareel het dorp binnen gereden. De hoofdstraat werd met een hek afgezet ‘om de bouw te beschermen’. De dorpsbewoners probeerden het hekwerk weer af te breken.

Zij kregen morele steun van de parlementariër Mitrochin. Hij kreeg deze week een klacht aan zijn broek van zijn collega afgevaardigde uit het district waar Boetovo in ligt. Volgens Mitrochin is Boetovo echter niet het feodale bezit van zijn collega. ‘Ik ben door alle Moskovieten gekozen’.

Rossiiskaja Gazeta toont sympathie voor de autoriteiten en het bouwbedrijf. In sommige woningen staan inmiddels al zoveel bewoners ingeschreven die speculeren op een vervangende woonruimte, dat het gemiddelde aantal vierkante meter per inwoner 0,6 m2 bedraagt.

Handelsverbod biomedische materiaal

Deze week was er flinke ophef over een plots verbod van de in- en export van biomedisch materiaal. Allereerst was het onduidelijk door welke instantie het besluit was genomen. Uiteindelijk blijkt het de douanedienst te zijn die een halt wil toeroepen aan de illegale handel in organen. Ze beloven binnenkort met duidelijkere richtlijnen te komen. Kommersant bericht vandaag, maandag, dat Poetin er vaart achter heeft gezet en de zaak binnen dagen opgelost kan zijn.

Slachtoffer van de wat ondoordachte actie zijn Russische ziekenhuizen en hun patiënten die nauw samenwerken met hun collega’s in het buitenland. Ekspert noemt als voorbeeld het centrale register voor beenmergtransplantaties gevestigd in Leiden.