Etnische spanningen in Stavropol (2)

9 juni 2007

Op 24 mei stierf een Tsjetsjeense student na een massale vechtpartij in de stad Stavropol.
Kommersant-Vlast stuurde een journaliste om Tsjetsjeense ooggetuigen te horen. Volgens één van hen was het de politie die Gilani Ataev tot de dood heeft geslagen. Toen hij hem probeerde te helpen werd hij in zijn been geschoten: ‘De ME zijn Nazi’s. Velen van hen hebben in Tsjetsjenië gevochten en zetten hier hun strijd voort.’

Een nabij wonende Russische oma heeft gezien dat vier politieagenten op een liggende man insloegen en hoe een ander vervolgens in zijn been werd geschoten.

Negen dagen later laaiden de spanningen weer op toen twee Russische studenten, Dmitri Blochin en Pavel Tsjadin, dood werden gevonden. Al snel deden er verhalen de ronde dat volgens gebruik op de negende dag een wraakactie was uitgevoerd. Een theoloog/islamoloog noemt dit echter onzin. Zowel in de Sharia als de Tsjetsjeense Adat heeft de negende dag geen bijzondere betekenis.

Na de begrafenis van de twee studenten kwam een groep van 1000 inwoners bijeen op een plein in de stad. Velen waren tussen de 14 en 16 jaar oud. Ook waren er volwassen mannen en hele gezinnen. De menigte eiste het aftreden van de regering, de deportatie van de Tsjetsjenen en een open onderzoek naar de moorden. In het publiek circuleerden volgens een journalist van Ekspert copietjes met teksten zoals: ‘breng je bijl of pistool!’ en ‘beëindig de genocide tegen het Russische volk!’

Tijdens die dag had de politie het park waar jongeren normaliter wandelen al gesloten. De veiligheidsdienst had de universiteiten en hogescholen van de stad om lijsten gevraagd van alle studenten die mogelijk in de stad zouden kunnen zijn. Het gerucht ging dat er een groep van 400 Tsjetsjenen in de stad aangekomen was. s’ Nachts waren er al schoten gehoord.

Eén man, Aleksandr Chernovolov, de leider van ‘het Jermolov Front’ (Jermolov is een Russische generaal die rond 1820 de opstanden van Dagestaanse en Tsjetsjeense volkeren onderdrukte) werd al voor de bijeenkomst opgepakt en hem wordt ‘het opruien van nationalistische haat’ (artikel 282) ten laste gelegd. Een woordvoerder van de DPNI (beweging tegen illegale immigratie) omschrijft Chernovolov als een Russisch Abu Jahjah: De man die de jongeren juist in toom had kunnen houden.

200-300 jongeren trokken tegen het einde van de bijeenkomst met bedekte gezichten naar het hotel ‘Toerist’ waar veel Kaukasiers verblijven. Onderweg vernielden ze eigendommen en winkels van stadsgenoten van Kaukasische afkomst. De ME greep in en arresteerde 51 hooligans, die overigens weer snel werden vrijgelaten. Kommersant noemt het politieoptreden adequaat in vergelijking met de aarzelende reactie ten tijde van de rellen in Kondopoga in de zomer van 2006.

De autoriteiten blijven de etnische spanningen ontkennen. De twee vermoorde studenten waren niet betrokken bij een van de eerdere vechtpartijen, zeggen ze. Van vergelding kan geen sprake zijn. De arrestatie van een verdachte maakt de zaak nog gecompliceerder. Hij past niet in het plaatje van een Tsjetsjeense vergeldingsactie. De jongen komt oorspronkelijk wel uit het overwegend Islamitische Tsjerkessie maar is een aanhanger van het oude orthodoxe geloof. Voorts lijkt hij ook geen moordenaar. Volgens zijn moeder althans. Vrienden bevestigen zijn alibi. Hij zou ten tijde van de moord in een heel ander stad geweest zijn.

De journaliste van Kommersant gaat nog op zoek naar wat Russische stemmen: ‘Ze hebben alle Russen Tsjetsjenië uitgejaagd. Hoeveel Kozakken hebben ze daar wel niet vermoord, in stukken gesneden? En hoeveel meisjes verkracht? Ze komen hier naar toe, stelen auto’s, mobieltjes, slaan mensen in elkaar en verdwijnen vervolgens naar hun Tsjetsjenië en niemand die hun daar kan vinden.’ ‘Ik ben geen skinhead. Bij ons zijn geen skinheads. We voelen helemaal geen haat richting de Kaukasiers. Maar als iemand ergens een Rus aanraakt dan staan wij met hem.’

Ze schrijft hoe haar sportclubs met namen als ‘Rossia’ en ‘Roes’’ getoond worden. Jongens in camouflagekleding in de kelders van oude fabrieken. ‘Wij leren hoe we onszelf en onze familie moeten beschermen’, zeggen de bezoekers. ‘Dat is niets crimineels. De Tsjetsjenen en Dagestanis hebben overal in de stad sportclubs. Het zijn allemaal vechters.’

Vladimir Nesterov, een woordvoerder van de Unie van Slavische maatschappelijke organisaties, voorspelt dat wanneer er nog een straatgevecht volgt dat er rellen honderd keer erger dan in Kondapoga zullen volgen. ‘Iedereen weet waar de ander woont en waar ze hun bedrijven hebben.’